O’quvchilar dunyoqarashini xalq maqollari negizida shakllantirish Vaxobova Mahliyo Xamza qizi

O’quvchilar dunyoqarashini xalq maqollari negizida shakllantirish
Vaxobova Mahliyo Xamza qizi - magistr JDPI O`zbekiston Respublikasi tel: [phone] [e-mail]
Anatatsiya: Maqolada o’quvchilarning dunyoqarashini xalq maqollari orqali shakllantirish yo’llari o’rganilgan. Maqollar orqali o’quvchilarning insoniy fazilatlarini tarkib toptirish g’oyasi ilgari surildi.
Kalit so’zlar: ma’naviy boylik, xalq maqollari, bola tarbiyasi, dunyoqarash, vatanparvarlik
Аннотация: В статье исследуются способы формирования мировоззрения учащихся с помощью народных поговорок. Была выдвинута идея конструирования человеческих качеств учащихся с помощью пословиц.
Ключевые слова: духовное богатство, народные поговорки, воспитание детей, мировоззрение, патриотизм.
Annotation: The article explores ways to shape students' worldviews through folk sayings. The idea of constructing students' human qualities through proverbs was put forward.
Keywords: spiritual wealth, folk sayings, child rearing, worldview, patriotism
Ma’naviyat jamiyatning ma’naviy boyliklarida o’z ifodasini topadi. Ma’naviy boyliklar quydagilarni o’z ichiga oladi: donishmandlarning bizga qoldirgan boy ma’naviy meroslari, shuningdek, ularning tafakkuri hosilalari bo’lmishhikmatlar, maqollar, hikoyalar, va shu kabilar. Uar jamiyat taraqqiyotining barcha bosqichlarida umrboqiydir. Bunga sabab ular bir necha davrlarda sinovdan o’tib kelmoqda va ular kishilar ma’naviyatini yuksaltirishda doimo iste’molda bo’lib kelmoqda. Shuning uchun ham ular inqilobiy to’ntarilish, o’zgarishlar shaklida emas, balki, asta-sekin to’planib, uyg’unlashib borish va vorislik asosida rivojlanadi.
Ma’lumki, xalq maqolari insonning yuksak ma’no-mazmunli hayoti , ma’noli hatti-harkatli faoliyatining ilhomlantiruvchi kuchidir. Shuning uchun ham xalq maqollari ko’p yo’nalishli, ko’p qirralidir, ya’ni ular insoniyat taraqqiyotining barcha jabhalarini va ulardagi sabab oqibat tizimidagi voqelikni o’zida aks ettira olgan. Shuning bilan birga xalq maqollari o’z tarkibiga insonning ma’no-mazmunli hayoti bilan bog’liq ko’pdan ko’p bilim va tasavvurlarni qamrab oladi. Masalan “vijdon”, “iymon”, “axloq”, “e’tiqod”, “iroda”, “dunyoqarash”, “tafakkur”, “mehr-muruvvat” kabi tushunchalarning barchasi insonning ma’noli faoliyatini ifoda etadi. Bu kabi insoniy sifatlarni o’quvchilar ongiga singdirish orqali ularning ma’naviyatini yuksalishiga erishish mumkin. Chunki xalq maqollari bola tarbiyasida ta’sirchan vositalaridir.
Maqollarni o’rgatish o’qituvchidan katta tayyorgarlikni talab etadi. Har br darsga tayyorlanayotganda asar mazmuniga va unga mos maqol ustida qanday mashq qilishni rejalashtirib olish lozim. Iloji boricha ularni dars rejasiga kiritish, izohli lug’atlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Boshlang’ich sinflarda matn ostida berilgan maqollarni o’qish va o’rganish, tahlil qilish asaro’qilib, tahlil qilib bo’lingach amalga oshirilshi lozim.
Quydagi xalq maqollari orqali o’quvchilar ma’naviyatini yuksaltirishga misollar keltiramiz:

• 
  “Adovat emas, adolat yengadi” – degan maqoldan o’quvchilani adolatlilikka xurmat, adolatsizlikka nafrat ruhida tarbiyalashda foydalanish mumkin.
  
• 
  “Hisobli do’st ayrilmas”.
  

Bu maqolda asa do’st kishi do’stning yaxshiliklarini unutmasligi, yodda tutishi kerak ekanligi o’quvchilarda insoniy fazilatlarni shakllantirishda qo’l keladi.

• 
  “Donoga ish – shon-u shuxrat, Nodonga ish – g’am-u kulfat”
  

Bu maqolda o’quvchilardagi mehnatsevarlik sifatini tarkib toptirish barobarida dangasalik yomon illat ekanligini ularga uqtirishda foydalanish mumkin.

• 
  “Ustoz otangdan ulug’”.
  

Ushbu maqolda ustozga hurmat , e’tiborda bo’lishlari ta’kidlangan.

• 
  “Yaxshining suxbati – qaymoq,