Oksidleniw qaytarılıw reaksiyaları Joba

Oksidleniw - qaytarılıw reaksiyaları

Joba : 1. Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń mánisi. 2. Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń túrleri. 3. Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń teńlemelerin dúziw.

Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń mánisi. Kópshilik ximiyalıq reaksiya-larda reaksiyaǵa kirisiwiwshi elementlar quramındaǵı elementlerdiń oksidleniw dárejesi (valentligi) reaksiya nátiyjesinde ózgermeydi.

Basqa túrdegi reaksiyalarda elementlerdiń oksidleniw dárejesi ózgeredi.

;

Elektronlardıń bir atomdan ekinshi atomga ótiwi nátiyjesinde elementlerdiń oksidleniw dárejesi (valentligi) ózgeretuǵın reaksiyalar oksidleniw-qaytarılıw reaksiyaları dep ataladı. Ápiwayı elementlerde atomlar elektroneytral boladı. Sol sebepli olardıń oksidleniw dárejesi shártli túrde nolǵe teń dep qabıl etilgen. Neytral atomlar elektron joytıwı nátiyjesinde oń zaryadlanǵan ionǵa aylanadı hám neshe elektron bergen bolsa solsha oń oksidleniw dárejesi kórinedi. Atomlardiń elektron beriw procesi oksidleniw dep ataladı. Mısalı : Al – oksidlanedi.

Cu – oksidlanedi.

Atomlar elektron biriktirip alsa keri zaryadlanǵan ionǵa aylanadı. Bunda atom neshe elektron qabıl etken bolsa onıń oksidleniw dárejesi sonsha keri boladı. Atomniń elektron biriktirip alıw procesi qaytarılıw dep ataladı. Mısalı :

Cl₂  2e^-  2Cl^- (Cl – qaytariladi)

S  2e^-  S^-2 (S – qaytariladi)

Ózinden elektron bergen atom qaytarıwshı, ózine elektron biriktirip alǵan atom bolsa oksidleytuǵın esaplanadı. Tek neytral atomlar emes, bálki ionlar da elektron biriktiriwi yamasa beriwi múmkin.

Fe^3  e^-  Fe^2 (qaytarılıw)

S^-2 - 2e^-  S⁰ (oksidleniw)

Qaytarıwshı elektron bergenliginde sebepli, onıń oksidleniw dárejesi algebraik ma`nisi artadı. Oksidleytuǵın elektron biriktirip alıw sebepli onıń oksidleniw dárejesi algebraik ma`nisi azayadı. Mısalı :

Pb⁰  2AgNO₃  Pb(NO₃)₂  2Ag⁰

Pb⁰ – 2e^-  Pb^2 (qaytarıwshı, ózi oksidlenedi)

2Ag^-  2e^-  2Ag⁰ (oksidleytuǵın, ózi qaytarıladı )

Sonday eken, oksidleniw - qaytarılıw reaksiyası birden-bir process bolıp tabıladı. Oksidleniw waqtında qaytarılıw júz boladı, kerisinshe qaytarılıw waqtında oksidleniw procesi de baradı. Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń túrleri. Oksidleniw qaytarılıw reaksiyalarınıń tómendegi túrleri málim. 1. Molekulalarara (ionlarara) oksidleniw - qaytarılıw reaksiyaları. 2. Ishki molekulyar oksidleniw-qaytarılıw reaksiyaları. 3. Disproporsiyalaniw reaksiyaları. Molekulalarara oksidleniw - qaytarılıw reaksiyalarında oksidleytuǵın element bir element quramında qaytarıwshı element basqa element quramında boladı.