Oksidleniw qaytarılıw reaksiyaları Joba

Ion -elektron usılı. Bul usıl menen oksidleniw-qaytarılıw reaksiyalarınıń teńlemelerin dúziwde tómendegilerge ámel qılıw kerek boladı.

1. reaksiyaning molekulyar teńlemesi dúziledi;

2. reaksiyaning ionlı teńlemesi dúziledi;

3. ion elektronlı teńlemeleri jazıladı ;

4. oksidlewshi hám qaytarıwshı, sonıń menen birge, qaytarılǵan hám oksidlengen ónimler ushın koyffitsientlar tabıladı ;

5. tabilgan koyffitsientler reaksiyanıń ionlı teńlemesine qóyılıp teńleme teńlestiriledi;

6. reaksiyaniń molekulyar teńlemesi dúziledi.

1-mısal. Reaksiya tómendegi sxema boyınsha baradı :

HCl + KMnO₄ ð MnCl₂ + Cl₂+ KCl+H₂O

Ionlı kóriniste:

Cl^- + MnO^4-+H⁺ ð Mn²⁺+Cl₂+H₂O.

Bul reaksiyada Cl^- ionı qaytarıwshı. 2Cl^- -2e = Cl₂, MnO₄^- - ionı oksidleytuǵın. MnO^4-dıń Mn²⁺ ge shekem qaytarılıw protsessini ańlatiwshı teńleme dúziwde, MnO₄^- quramına kirgen kisloroddıń vodorod ionları menen suw molekulaların payda etiwin Názerde tutıp, bul bolsa teńlemeniń shep tárepinde teń muǵdarda vodorod ionları bolıwın talap etedi:

MnO₄^- + 8H⁺ ð Mn²⁺ + 4H₂O

Bul sxemanıń shep tárepindegi oń zaryadlar sanı ońıdagiga salıstırǵanda besew artıq bolǵanı ushın shep tárepke 5 elektron kirgiziw kerek. SHundan keyin qaytarılıw processi tómendegi kóriniske keledi:

MnO₄^- + 8H⁺ +5 eð Mn²⁺ + 4H₂O.

Elektron balans usılında kórsetilgen koyffitsientler tabıladı :

5 ½2Cl^- - 2 e qCl₂⁰

2 ½MnO₄^-+8H⁺+5 eð Mn²⁺+4H₂O

Oksidleniw hám qaytarılıw processleriniń teńlemelerin qosıp tiyisli koyffitsentlerge kobeytib , tómendegi teńlemeni payda etemiz:

10 Cl^‑ -10 e +2MnO₄^-+16H⁺+10 e q 5Cl₂+2Mn²⁺+8H₂O

Molekulyar teńlemesi:

16HCl + 2KMnO₄ q 5Cl₂ + 2KCl + 8H₂O

Paydalanılǵan ádebiyatlar

1. N. A. Parpiyev, H. R. Rahimov, A. G. Muftaxov. Anorganik ximiya teoriyalıq tiykarları. Tashkent. «Ózbekstan». 2000 y.

2. Q. Ahmerov, A. Jalilov, R. Sayfutdinov. Ulıwma hám anorganik ximiya. Tashkent. «Ózbekstan». 2003 y.

3. YU. T. Toshpo'latov, SH. YE. Ishoqov. Anorganik ximiya. Tashkent. «Oqıtıwshı». 1992 y.