+одиров р. Б. АҲоли ва меҳнат ресурслари андижон-2008 +одиров р. Б. АҲоли ва меҳнат ресурслари



Download 0,81 Mb.
bet1/21
Sana11.07.2022
Hajmi0,81 Mb.
#775400
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21
Bog'liq
АХОЛИ ВА МЕХНАТ РЕСУРСЛАРИ


+ОДИРОВ Р.Б.

АҲОЛИ ВА МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ


АНДИЖОН-2008
+ОДИРОВ Р.Б.

АҲОЛИ ВА МЕҲНАТ РЕСУРСЛАРИ
ОЛИЙ ЎҚУВ ЮРТЛАРИНИНГ ГЕОГРАФИЯ, ИҚТИСОДИЁТ ТАЪЛИМ ЙЎНАЛИШЛАРИ ТАЛАБАЛАРИ ВА МАГИСТРЛАРИ УЧУН
ЎҚУВ ҚЎЛЛАНМА

АНДИЖОН-2008




Мазкур ўқув қўлланмада аҳоли ва меҳнат ресурсларига оид назарий масалалар, уларнинг миллий иқтисодиётда тутган ўрни ва ўзига хос хусусиятлари, меҳнат ресурсларининг шаклланиши, меҳнат ресурслари ва улардан фойдаланиш усуллари баён қилинган.
Унда аҳоли ва меҳнат ресурсларининг таркиби ва унинг асосий кўрсаткичлари, тармоқлараро ва ҳудудий таркиби, ўзига хос хусусиятлари, Андижон вилояти, республикамизда меҳнат ресурсларига оид маълумотлар берилган.
Ўқув қўлланма олий ўқув юртларининг география, иқтисодиёт таълим йўналишлари талабалари ва магистрлари ҳамда аҳоли ва меҳнат ресурслари билан қизиқувчи ўқувчиларга мўлжалланган.


Ушбу ўқув қўлланма География кафедрасининг 2008-йил 16-январь ойида бўлиб ўтган 4-йиғилишида муҳокама этилган ва фойдаланиш учун тавсия этилган


Тақризчи: А.Ҳатамов-Андижон Муҳандислик ва иқтисодиёт институти иқтисодий география ва экология кафедраси мудири, география фанлари номзоди, доцент
КИРИШ

Бозор муносабатларига ытиш даврида Ызбекистон миллий и=тисодиётини шакллантириш ва ривожлантиришда республикадаги демографик вазият щамда мещнат ресурслари катта салощиятга эгадир. Шунинг учун республикада макрои=тисодий масалаларни щал =илиш жараёнида аҳоли ва мещнат ресурсларидан о=илона фойдаланиш муаммосига катта эътибор =аратилиши бежиз эмас.


Ытиш даврига хос былган миллий и=тисодиётни ривожлантириш ва у ор=али ащоли фаровонлигини оширишда жащон мамлакатлари, хусусан /арбий Европа ва, айни=са, Шар=ий Осиё мамлакатларининг тажрибаларидан кенг фойдаланиш ма=садга мувофи=дир.
Республика и=тисодиётини ривожлантириш жараёнида ишлаб чи=илган стратегия ва тактикага таянган щолда таркибий ызгаришлар амалга оширилаётир. Чунончи, саноатни жадал ривожлантириш, агросаноат мажмуасини янги по\онага кытариш, географик ырнига бо\ли= щолда транспорт тизимини такомиллаштириш каби вазифалар быйича бир =анча муваффа=иятларга эришилди. Бунда щудудлардаги мавжуд минерал ва =ишло= хыжалиги хом ашёларидан щамда мещнат ресурслари защираларидан, хал=нинг =адимдан шаклланиб келган миллий щунармандчилик ва мещнат кыникмаларидан фойдаланишга щаракат =илинмо=да.
Ызбекистон Президенти таъкидлаганидек «Щозир республика =удратли мещнат салощиятига эга»1. Табиийки, ушбу =удратли мещнат салощиятидан баъзи минта=аларда самарали фойдаланиш муаммосини келтириб чи=аради. Бунинг учун иш билан банд былган ащолини таркибий жищатдан =айта та=симлаш щамда мещнатга лаё=атли ёшларни и=тисодиётнинг янги ил\ор тармо=лари ва сощаларига жалб =илиш асосий масала щисобланади.
Маълумки, ащолининг катта =исми =ишло= хыжалигида банддир. Шунинг учун щам айнан =ишло= хыжалигидаги мещнат ресурсларини «и=тисодиётнинг бош=а сощаларига, энг аввало, саноатга ва хизмат кырсатиш сощасига йыналтириш и=тисодиётда таркибий ызгаришлар =илиш щамда уни жадал ривожлантириш учун кенг имкониятлар очиб беради»1.
И=тисодиётдаги таркибий ызгаришлар натижасида щудудлар салощиятидан кенг ва самарали фойдаланиш минта=алар ихтисослашувининг янги шаклларини вужудга келтиради. Чунончи, Навоий, Тошкент, +аш=адарё вилоятлари саноати ё=ил\и ва минерал ресурслар, Хоразм ва Фар\она водийси вилоятлари эса мещнат ресурсларининг бой защиралари щисобига ривожлантирилмо=да. Янги и=тисодий марказлар ташкил топиши уларнинг республикадаги и=тисодий салощияти янада ортиб боришига олиб келади.
Шунга =арамасдан, барча щудудларнинг ички имкониятларидан, хусусан, мещнат ресурсларидан кенг фойдаланилмо=да деб былмайди. Айни=са, ащолиси кып ва ыта зич жойлашган Андижон вилоятида бу масала долзарб муаммога айланган щамда ызининг =атъий ечимини кутмо=да. Негаки, ю=ори табиий ысиш щисобига кыплаб ёшлар мещнат ресурслари сафига келиб =ышилмо=далар. Бу эса уларни иш билан таъминлаш муаммосининг янада мураккаблашувига олиб келади.
Бугунги кунда Андижон вилояти ызининг демографик щолати быйича Ызбекистоннинг энг мураккаб щудудларидан бири щисобланади. Бунинг таъсирида вилоятда кыплаб и=тисодий ва ижтимоий муаммолар вужудга келган. Ушбу муаммоларни бартараф этиш ма=садида кыплаб ишлар амалга оширилмо=да. Жумладан, саноатни ривожлантириш ор=али янги ишчи ыринлари яратилиб, мещнат ресурслари талаби =исман былса-да =ондирилмо=да. Шу билан бирга айрим туманларда ушбу долзарб муаммога етарлича эътибор берилмаслиги натижасида ижтимоий-и=тисодий вазият янада мураккаблашиб боряпти. Андижон вилоятининг ижтимоий-и=тисодий муаммолари кып жищатдан ащолининг ю=ори табиий ысиши, таркиби, щудудий жойлашуви билан изощланади щамда мещнат ресурсларидан о=илона ва самарали фойдаланиш муаммоси бугунги куннинг мущим масалаларидан бири былиб, ызининг тез фурсатдаги ижобий ечимини кутмо=да.
Андижон вилоятида мещнат ресурсларининг айрим шащар ва туманлар ми=ёсида шаклланиши, улардан самарали фойдаланиш масалалари щам мавжуд былиб, ушбу муаммоларни чу=ур ва щар томонлама тад=и= этиш мущимлиги танланган мавзунинг долзарблигини белгилаб беради.
Ащоли ва мещнат ресурсларидан самарали фойдаланиш и=тисодиётнинг энг мущим муаммоларидан бири былиб, жамиятдаги кыплаб масалалар у билан бо\ланган. Шунинг учун уни тад=и= этиш щамиша кун тартибидаги асосий масалалардан бири былиб келган. Ащоли ва мещнат ресурсларини кыплаб фанлар, жумладан и=тисодчилар, и=тисодчи географлар, демографлар, социологлар, файласуфлар ва бош=а фан вакиллари ырганади. Улар ичида и=тисодчи географлар мущим ырин эгаллаб, мещнат ресурсларининг шаклланиши ва миллий-давлат щудуди быйлаб та=симланиши щамда улардан о=илона фойдаланиш йылларини ырганади.
Мещнат ресурслари муаммоси билан МДЩ мамлакатларининг кыплаб олимлари шу\улланган. Улар орасида А.Э.Котляр, Е.Р.Касимовский, А.Г.Новицкий, М.Я.Сонин, В.Г.Костаковлар мещнат ресурсларининг шаклланиши ва улардан фойдаланишга оид назарий ва амалий масалаларни тад=и= этганлар. Ызбекистонда ащоли ва мещнат ресурслари муаммолари билан К.Щ.Абдуращмонов, З.М.Акрамов, Н.С.Али=ориев, О.Б.Атамирзаев, Э.А.Ащмедов, Ш.А.Азимов, М.Р.Быриева, М.К.+орахонов, Л.П.Максакова, Щ.С.Салимов, И.Сафаров, А.С.Солиев, Н.Х.Хыжаев, Р.Убайдуллаева, Ф.У.Умаров, А.А. +аюмов, З. Раимжонов И.Отажонов, Г.Утепова ва бош=алар илмий-тад=и=от ишларини олиб борганлар. Андижон вилояти ащолиси ва мещнат ресурсларига оид илмий ишлар А.Сотволдиев, А.Щатамов, М.Юсупова, И.Сулаймонов, С.Зокировларнинг ишларида эълон =илинган.

Download 0,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish