Некннннннн

Menejmentning ilmiy maktablari

Payziyev Sardor Voxidovich maktab

menejmenti yo’nalishi 112-guruh talabasi

Menejment azal azaldan inson hayotida muhim ro’l o’ynovchi fanlardan biri hisoblangan chunki inson payydo bo’liptiki u jamoa bo’lip yashaydi jamoani boshqarish esa o’ta muhim vazifa hisoblanadi.

Keyinchalik odamzod rivojlana bordi va buning natijasida korxona tashkilotlar vujudga kela boshladi va bu o’z o’zidan boshqaruvga katta ehtiyoj tug’dirdi va shu orqali menejmentning ilmiy maktablari vujudga kela boshladi.

Bu maktablarning vujudga kelishiga sabab boshqaruv to’g’ri tashkil qilingan joydagina ko’zlangan maqsadlar samarali amalga oshishini insonlar yillar davomida tushunip borishgan. Bu maktablarning rivojlanishiga ko’plap iqtisodchi olimlar katta qissa qo’shishgan bu olimlarning asosiylaridan biri F.Teylor hisoblanadi yana uni ilmiy menejmentning otasi ham dep ataladi.

Buning sababi Fredrix Teylorning nazaryalari orqali ilmiy menejment maktabi vujudga kelgan. Yana Gilbet, Gant, Emerson kabi olimlar ham ilmiy menejment maktabiga o’z hissalarni qo’shgan. Hozirgi kunda ham bu maktab juda tez suratlarda rivojlanip bormoqda. Har qanday bo’lajak rahbar hodim korxona bo’ladimi yoki ta’lim muassasi bo’ladimi u yerdagi ish jarayonini yaqindan bilishi hodimlar bila to’la qonli ishlay bilishi muhim hisoblanadi. Buning uchun rahbar hodim ‘’Ilmiy menejment maktabi’’ ni yahshi o’zlashtirgan va uning rivojlanish tarixiga ham nazar solishi muhim deb hisoblayman. Fredrix Teylor ham o’zi ishlagan konda mehnat taqsimotini to’g’ri taminlashi orqali korxonaga katta foyda keltirgan. Uning mohiyati shundaki F,Teylor hodimlarni profillashtirgan ya’ni hodimlar profillashganda xodimlar muntazam ravishda bir hil ishni bajarganda professional darajaga erishadi va ish samardorligini oshiradi deb o’ylagan va buni amalda tadbiq qilgan va u o’z samarasini to’laqonli ko’rsatgan yana F Teylor hodimlar ishlagan ishiga qarab haq olishini ilgari surgan va hodimlarning ish samaradorligiga qarap tabaqalashtirgan.

Hozirgi kunda yetiship chiqayotgan yosh menejerlar ham o’z aqliy foaliyatidan foydalangan holda yangicha nazaryalarni yaratishi va ilmiy menejment maktabini rivojiga o’z hissalarini qo’shishi kerak hisoblanadi.

Bu maktabning rivojlanishi har qanday sohaning rivojlanishiga bosh omil hisoblanadi. Inson hayoti davomida menejmentdan foydalanadi chunki inson kun tartibi tog’ri tashkil qilgandagina uning kuni mazmunli hamda samarali bo’ladi bu esa o’z o’zidan menejmentni yuzaga keltirayapti shunday ekan rahbar hodim o’zi ishlayotgan joyda ishni tog’ri tashkil qila olsa u o’zi ko’zlagan maqsadga erishadi. Shunday ekan yuqoridagi tamoilarning barchasida samaradorlikni oshirishning muqobil variantini qidiradilar. Menejment va unga bog’liq bo’lgan nazaryalar ham hamon rivojlanishda davom etmoqda. Hozirgi zamonda tehnika texnologiyalar juda tez suratlarda rivojlanip bormoqda bu esa menejmentga ham o’z tasirini ko’rsatmay qolmadi va yangi matematik usular va aniq raqamli statistikaga asoslangan texnokratik maktab vujudga kela boshladi. Bu maktab matematik modellashtirish va kompyuter texnologiyalaridan samarali foydalanish usuliga ega.

Bu maktabning vujudga kelishi aniq raqamlarga tayangan holda hamda yangi texnologiyalarni o’z o’rnida qo’lay bilishni talab qilgani uchun vujudga kelgan chunki u qanaqa yangi texnologiya bo’lishidan qatiy nazar uni insonyat boshqaradi. Texnokratik boshqaruv G.Ford zavodlarida yuqori darajada rivojlangan. Biz bu tamoilarni va maktablarni ko’rip shuni hulosa qilishimiz mumkinki har qanday rahbar hodim o’zi boshqarayotgan jamoada o’zining samarali usulini ishlab chiqishi va uni har doim rivojlantirib borishi muhim hisoblanishini tushumishimiz mumkin.