Muayyan mamlakatda qonun chiqarish, ijroiya va sud hokimiyatlarida

---

Davlat tili

Davlat tili — muayyan mamlakatda qonun

chiqarish, ijroiya va sud hokimiyatlarida

ish yuritish uchun rasmiy belgilangan til.

Odatda, koʻp millatli mamlakatlarda, mas,

Hindiston, Kanada, Shveysariyada qaysi

til yoki tillar rasmiy ekanligi

konstitutsiyalarida belgilab qoʻyilgan.

Davlatlarning koʻpchiligida rasmiy til bilan

D.t. aynan bir xildir. Faqat ayrim

mamlakatlardagina rasmiy til maqomi

D.t. maqomidan farqlanadi. Mas,

Shveysariyada konstitutsiyaga binoan

---

nemis, fransuz, italyan tillari — rasmiy til;

nemis, fransuz, italyan va retoroman

tillari — D.t. sanaladi.

Oʻzbekistonda shoʻrolar hukmronligi

paytida D.t. haqida umuman gapirish

ham mumkin boʻlmagan, aksincha oʻzbek

tilining ijtimoiy xdyotda qoʻllanilishi

tobora cheklanib qolgandi. Jamiyatni

qayta qurish maʼnaviy poklanishni

boshlab berdi. Uning natijasi oʻlaroq

"Oʻzbekiston Respublikasining davlat tili

haqida"gi qonun qabul qilindi (1989 y. 21

okt.). Bu qonun oʻzbek xalqi milliy

ongining rivojlanishida, mamlakat

mustaqilligi mustahkamlanishida,

madaniy merosning tiklanishida muhim

---

rol oʻynadi. Mazkur qonun qoidalari

Oʻzbekiston Konstitutsiyasida

mustahkamlab qoʻyildi. Konstitutsiyaning

4-moddasiga binoan Oʻzbekistonda D.t.—

oʻzbek tilidir. Qoraqalpogʻistonda bunday

maqom qoraqalpoq tiliga ham berilgan.

Mamlakatda yuz berayotgan real

jarayonlar va imkoniyatlarni hisobga olib,

lotin yozuviga asoslangan oʻzbek

alifbosini uzil-kesil joriy etishni

bosqichma bosqich amalga oshirib

borish vazifasi til islohoti bilan bogʻliq

masalalarga zarur tuzatishlar kiritish

ehtiyojini tugʻdirdi, respublika hali sobiq

Ittifoq tarkibida boʻlgan va madaniy-

maʼnaviy sohada oʻziga xoslikni

mustahkamlashga intilgan bir sharoitda

---

qabul qilingan D.t. haqidagi qonunning

koʻpgina moddalariga oʻzgartirishlar va

qoʻshimchalar kiritishni taqozo etdi.

Natijada 1995 y. 22 dek.da Oʻzbekiston

Respublikasining D.t. haqidagi qonuni

yangi tahrirda qabul qilindi. Oʻzbek

tilining Oʻzbekiston Respublikasi

hududida D.t. sifatida amal qilishining

huquqiy asoslari ushbu qonun va b.

qonunlar bilan belgilanadi. Oʻzbekiston

Respublikasida D.t.ni oʻrganish uchun

barcha fuqarolarga shart-sharoit

yaratiladi hamda millatlar va elatlarning

tillariga izzat-hurmat bilan munosabatda

boʻlish, ularning rivojlanishi taʼminlanadi.

D.t.ni oʻqitish bepul amalga oshiriladi (4-

modda). D.t.ga yoki boshqa tillarga

---

mensimay yoki xusumat bilan qarash

taqiqlanadi. Fuqarolarning oʻzaro

muomala, tarbiya va taʼlim olish tilini

erkin tanlash huquqini amalga oshirishga

toʻsqinlik qiluvchi shaxslar qonun

hujjatlariga muvofiq javobgar boʻladilar

(24-modda). Mamlakatda demokratik,

baynalmilal tamoyillarga rioya qilinib, har

bir millat va elatning erkin rivojlanishi,

ularning til mustaqilligi va tengligi

taʼminlangan. Taʼlimtarbiya ishlari oʻzbek

tilidan tashqari tojik, rus, qozoq, koreys,

turkman, qirgʻiz tillarida ham amalga

oshiriladi. Milliy markazlarning faoliyati

uchun yetarli imkoniyat yaratilgan.

Shaxsga millati, irqi, tili, urf-odat va

anʼanalariga qarab biror imtiyoz berish

---

yoki shu vajdan huquqlarini cheklash

javobgarlikka sabab boʻladi.

Abdumajidov F ., Davlat tili haqida

(qonunga sharhlar), T., 1998.

Gʻafur Abdumajidov.

[1]

Adabiyot

Manbalar

---

  Soʻnggi tahrir 1 yil avval 89.241.98.153 tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

1. OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-

yil

"

https://uz.wikipedia.org/w/inde

x.php?

title=Davlat_tili&oldid=2068797

" 

dan olindi