Муаллиф: Наргиза Умарова

Марказий Осиёдаги транспорт йўлаклари Ўзбекистон манфаатларига жавоб бера оляптими?

• 
  May 5, 2021
  
• 
  UZ Team
  

Сурат манбаси: mastercargo.lv
Муаллиф: Наргиза Умарова
Ўтган йили Жаҳон банкининг логистика самарадорлиги бўйича рейтингида Ўзбекистон 160 мамлакат ичида 99-позицияни эгаллади. Марказий Осиёдаги энг йирик ва иқтисодий жиҳатдан жадал ривожланаётган республика учун бундай натижа қониқарсиз, албатта. Ҳарқалай, Ўзбекистон денгиз йўлларидан узоқда жойлашгани ва бу миллий маҳсулотларни дунё бозорларига тез, қулай ҳамда арзон нархларда етказиб беришга тўсқинлик қилаётганини инобатга олиш зарур. Мазкур ҳолат мамлакатнинг экспорт салоҳияти ҳамда глобал миқёсдаги рақобатбардошлигига жиддий таъсир кўрсатмоқда.
Ташқи савдо маршрутларини диверсификациялаш муаммонинг ягона оптимал ечими бўлиши мумкин. Инчунин, Ўзбекистонни бошқа минтақалар билан боғлайдиган муқобил транспорт коридорларини излаш масаласи охирги йиллар кун тартибидан тушгани йўқ. Мамлакатнинг транспорт-коммуникация соҳасидаги сиёсати ҳамда халқаро логистика лойиҳаларидаги иштирокига доир бир қанча саволлар билан экспертларга юзландик.
 Қозоғистон ва Туркманистонни ҳисобга олмаганда Марказий Осиё давлатлари денгиз йўлларига тўғридан-тўғри чиқа олмайди. Шу туфайли улар минтақани дунё бозорлари билан боғлайдиган муқобил логистик маршрутларни излашга мажбур. Бу жиҳатдан Ўзбекистоннинг мавжуд транспорт тизими (автомобиль ва темир йўллари)ни қандай баҳолаган бўлардингиз?
Станислав Притчин – тарих фанлари номзоди, Россия Фанлар академияси Жаҳон иқтисодиёти ва халқаро муносабатлар институтининг Постсовет тадқиқотлар маркази катта илмий ходими:
— Марказий Осиё логистика нуқтаи назаридан анчайин ўзига хос минтақадир. Айниқса, Ўзбекистонинг географик жойлашуви денгиз йўллари билан бевосита боғланиш имконини бермайди. Бунинг учун камида иккита давлат чегарасини кесиб ўтиш керак. Шу боис транспорт маршрутларини диверсификациялаш Ўзбекистон учун ҳаёт-мамот масаласига айланган.
Биринчи президент раҳбарлиги даврида Ўзбекистонда экспортга йўналтирилган иқтисодиёт модели мавжуд эди. Бироқ янги бозорларга чиқиш ҳамда тегишли логистика инфратузилмасини яратишга ҳозиргидек жиддий аҳамият қаратилмаган. 2016 йилдан бошлаб Ўзбекистоннинг мазкур соҳадаги ёндашуви ўзгарди. Мамлакат ташқи иқтисодий фаолиятини қайтадан кўриб чиқиб, халқаро транспорт-коммуникация тизимларига интеграциялашишга ҳаракат қилмоқда.