Mirzo ulug’bek nomidagi o’zmuning fizika fakulteti f1802 guruh talabasi chorshanbiyeva mahliyoning nurlanishni modda bilan o’zaro ta’siri fanida tayyorlagan taqdimot ishi

O’ZMU FIZIKA FAKULTETI F1804 GURUH TALABALARI ZARIPOVA MUHABBAT BOBOQULOVA NILUFARNING NURLANISHNI MODDA BILAN O’ZARO TA’SIRI FANIDA TAYYORLAGAN TAQDIMOT

Mavzu: Ionlashtiruvchi nurlarning biologik ta’siri va uning belgilangan qiymati

Reja:

• Ionlashtiruvchi nurlarning biologik ta’siri
• Rentgen va radioaktiv nurlar ta’siri
• Nurlanishning belgilangan qiymat

Nurlanish ionlantiruvchi nurlarning organizmga ta‘siri, ularning molekulaga ko‘rsatadigan ta‘siridan boshlanadi. Nur ta‘sirida qo’zg’algan atomlar, ionlangan molekulalar va erkin radikallar yuzaga keladi. Ular o‘z navbatida boshqa atom yoki molekulalar bilan ta‘sirlashib, yangi ionlar, radikallar va kimyoviy birikmalarni hosil qiladi, makromolekulalarda esa radiatsion zararlanishlar deb ataladigan o‘zgargan sohalar paydo bo‘ladi. Molekulalarning radiatsiyadan zararlanishi, ionlantiruvchi nurlarning bevosita yoki vositali ta‘siri natijasida sodir bo‘lishi mumkin.

Nurlanish ionlantiruvchi nurlarning organizmga ta‘siri, ularning molekulaga ko‘rsatadigan ta‘siridan boshlanadi. Nur ta‘sirida qo’zg’algan atomlar, ionlangan molekulalar va erkin radikallar yuzaga keladi. Ular o‘z navbatida boshqa atom yoki molekulalar bilan ta‘sirlashib, yangi ionlar, radikallar va kimyoviy birikmalarni hosil qiladi, makromolekulalarda esa radiatsion zararlanishlar deb ataladigan o‘zgargan sohalar paydo bo‘ladi. Molekulalarning radiatsiyadan zararlanishi, ionlantiruvchi nurlarning bevosita yoki vositali ta‘siri natijasida sodir bo‘lishi mumkin.

Molekuladagi zararlanish nur fotonlarining bevosita yutilishi tufayli kelib chiqsa, radiatsiyaning bunday ta‘siri bevosita ta’sir deb nomlanadi. Molekulaning zararlanishi bevositali ta‘sir mahsulotlarining normal molekulaga ta‘sir etishi natijasida sodir bo‘lsa, bunday ta‘sir vositali ta’sir deb ataladi.

Molekuladagi zararlanish nur fotonlarining bevosita yutilishi tufayli kelib chiqsa, radiatsiyaning bunday ta‘siri bevosita ta’sir deb nomlanadi. Molekulaning zararlanishi bevositali ta‘sir mahsulotlarining normal molekulaga ta‘sir etishi natijasida sodir bo‘lsa, bunday ta‘sir vositali ta’sir deb ataladi.