Maxamadiyev Sharofiddin [phone]

Maxamadiyev Sharofiddin [phone]

Kimyoviy boglanish turlari asosan 4 turga bo`linadi.

1. 
   Kovalent bog`lanish
   
2. 
   Ion bog`lanish
   
3. 
   Vodorod bog`lanish
   
4. 
   Metall bog`lanish
   

Kovalent bog`lanish umumiy elektron juftlari hisobiga hosil bo`ladi. Kovalent bog`lanish asosan 3 turga bo`linadi 1. Qutbli kovalent 2. Qutbsiz kovalent 3. Donor-akseptor

1. 
   Qutbli kovalent NEM qiymati biri biridan ozroq farqlanuvchi metalmas elementlar o`rtasida hosil bo`ladi. (NEM ayirmasi 0,4 - 1,7) m-n : suv ,ammiak, vodorod xlorid
   
2. 
   Qutbsiz kovalent NEM qiymati biri biridan farqlanmaydigan metalmas elementlar o`rtasida hosil bo`ladi. (NEM ayirmasi 0 - 0,4) m-n : CS₂ , NCl₃ va oddiy molekulyar moddalar(O₂ , H₂ , N₂ , F₂ )
   
3. 
   Donor akseptor bog`lanish – bir elementning juftlashgan umumlashmagan elektronlari bilan boshqa bir elementning bo`sh orbital hisobiga hosil bo`ladi. Bu bog`lanishli birikimalarni o`quvchi o`zi topa olmaydi, faqat yodda saqlash lozim .
   

Bularga NH₄⁺ birikmalari, HNO₃ kislota va uning tuzlari, azot oksidlari , is gazi , H₃O⁺

Kompleks birikmalar.Kristalogidratlar.

Ion bog`lanish –

1-tarif . Ionlar orasidagi elektrostatik tortishuv kuchi hisobiga hosil bo`ladi

2-tarif . NEM qiymati bir biridan keskin farqlanuvchi metal va metalmas o`rtasida hosil bo`ladi (NEM ayirmasi 1,7-2 dan katta). Demak biz bu bog`lanishni osonlik bilan topishimiz mumkin ya`ni metal va metalmas bog`lansa bo`ldi. Masalan tuzlar, metal oksidlari, metal gidroksidlari . Kompleks birikmalar.

Vodorod bog`lanish – NEM qiymati katta bo`lgan elementlarni o`zaro vodorod orqali bog`lanishidan hosil bo`ladi. Bu bog`lanishli birikimalarni o`quvchi o`zi topa olmaydi, faqat yodda saqlash lozim . Masalan : suv , suyuq ammiak, xlorid kislota (vodorod xlorid gazida yo`q) ,HF , HBr , H₂S , DNK , oqsil va tarkibida OH , NH₂ guruhi saqlovchi organic birikmalar ( spirtlar , fenollar, karbon kislotalar)

Metall bog`lanish – metall atomalari ortasida elektronlarning yarim ko`chishi hisobiga hosil bo`ladi. Bunda atomalar atrofida zich elektronlar delokallashgan (tarqoq) holatda bo`ladi. Shu bog`lanish hisobiga metallar issiqlikni va elektr tokini yaxshi o`tkazadi. Eng yaxshi tok o`tkazuvchi metall bu kumush.

Bu bog`lanishga barcha metallar o`rtasidagi bog`lanish misol bo`ladi.

• 
  Bog` yo`naluvchanligi va to`yinganligi faqat kovalent boglanishga xos.
  
• 
  Bog qutbliligi va bog ionliligi elementlarning NEM farqi ortishi bilan ortib boradi
  

yoki davriy sistemada davriy qonun bo`yicha taqqoslab topish mumkin

• 
  Bog` uzunligi – ikki element yadrosi orasidagi masofaga teng , ya`ni ikki elementning atom radiuslari yig`indisiga teng.
  
• 
  Bog karraligi bu boglar soni .Masalan oddiy bog , qoshbog , uchbog
  
• 
  Bog energiyasi bu bogni uzishga sarf boladigan energiya miqdoriga teng
  

Bog energiyasi - bog karraligi ortishi bilan ortadi, bog uzunligi ortishi bilan kamayadi.

Bog uzunligi bog karraligi ortishi bilan kamayadi

Masalan: C-C bog uzunligi 0,154 nm , C=C bog uzunligi 0,134 nm

CΞC bog uzunligi 0,120 nm