Mavzu: Triangulyatsiyada dastlabki hisoblashlar, uchburchaklarni dastlabki yechish

6-7 -Amaliy ish.
Mavzu: Triangulyatsiyada dastlabki hisoblashlar, uchburchaklarni dastlabki yechish.
Triangulyatsiyani tenglashga kirishishdan oldin, bekatda oʼlchangan va tenglangan yoʼnalishlarni punktlar markaziga keltirish, referents ellipsoid sirtiga reduktsiyalash, soʼngra Gauss-Kryuger proektsiyasi tekisligiga reduktsiyalash kerak boʼladi.
Bundan tashqari oʼlchangan natijalarda yoʼl qoʼyarli xatoliklar yoʼqligiga va talab qilinadigan aniqligiga ishonch hosil qilish kerak.
Tekis va tepalikli joylarda oʼlchangan yoʼnalishlarni referents ellipsoidga reduktsiyalashda ahamiyatsiz kichik qiymatda boʼladi, shuning uchun buni 2-4 sinflar inobatga olinmaydi. Lekin togʼli hududlarda bu tuzatmalarni eʼtiborga olmaslik mumkin emas, ularni hisoblash zarur boʼladi.
Belgilar markazlari oʼrtasida oʼlchangan va referents ellipsoid sirtiga keltirilgan boshlangʼich yoʼnalishlarni ham tekislikka reduktsiyalash kerak boʼladi. Referents ellipsoid sirtida berilgan boshlangʼich tomon geodezik azimutlaridan, tekislikdagi direktsion burchakka oʼtiladi.
Quyida 1-shaklda koʼrsatilgan uncha katta boʼlmagan 2 -sinf ozod triangulyatsiya tarmogʼini barcha turdagi hisoblashlarni va bajarilish tartibini koʼrib chiqamiz.

1-shakl.

Yoʼnalishlarni oʼlchov natijalari, markazlash va reduktsiyalash elementlarini sonli qiymatlari ( ℓ,Θ; ℓ1,Θ1). Oʼlchangan yoʼnalishlarga markazlash va reduktsiya uchun tuzatmalarni hisoblashdan oldin, uchburchak tomonlarini uzunliklarini hisoblash zarur boʼladi. Uchburchaklarni yechish bilan birgalikda yoʼl-yoʼlakay sferik ortiqcha ham hisoblanadi. Uchburchaklarni yechishda quyidagi tavsiyalarga amal qilish tavsiya etiladi.

-chizmada uchburchaklarni ketma ket yechish zanjirini tartib boʼyicha belgilanib, raqamlanadi. Ushbu zanjirga kirmagan uchburchaklar ham raqmlanib, oxirida yechiladi.
-har bir uchburchakda birinchi navbatda bazis tomon qarshisida yotgan burchak uchi raqamlanadi, oxirda esa keyingi uchburchakni yechish uchun bazis boʼlib xizmat qiladigan tomon qarshisidagi burchak uchi raqmlanadi.
-burchaklar 10" gacha yaxlitlab yoziladi, bunda uchburchak ichki burchaklari yigʼindisi aniq 180° ga teng boʼlishi kerak.
-uchburchaklarning qarama-qarshi burchaklari va tomonlari chiziq boʼylab yoziladi.
-А, B, S burchaklari oʼlchangan uchburchakni qarama-qarshi tomonlarini uzunligi sinuslar teoremasiga asosan topiladi.

bunda a tomon uzunligi boshlangʼich qilib qabul qilinadi va qolgan tomonlar uzunli topiladi.
b = qsinB, c = qsinC.
Uchburchak tomonlarini yechish triangulyatsiyani boshlangʼich tomonidan boshlanadi. q – miqdori uchburchakni hisoblanadigan tomonlari ustiga yoziladi. Har bir tomon uzunligi qarama-qarshi tomon burchak sinusining q
miqdorga koʼpaytmasidan topiladi. Tomonlar uzunligi yaxlit 1 metr aniqlikda topiladi.
Burchak uchlari 1,2,5 boʼlgan birinchi uchburchak uchun quyidagilarni topamiz.
= =12978,4
S