Mavzu: Transport tizimining umumiy tavsifi. Reja

---

1-amaliy mashg’ulot 
Mavzu: Transport tizimining umumiy tavsifi.
Reja: 
1. Transport bozorining mamlakat iqtisodiyotidagi roli 
2. Transport tizimining tarkibiy-funksional tavsifi 
3. Transport tizimining yagonaligi konsepsiyasining mohiyati va rivojlanishi 
4. Jaxon transport tizimida O’zbekiston transportining o’rni.
1.Vazifa: 
1.1. Tushunchalarni aniqlang: transport tizimi, transport iqtisodiyoti, 
majmuaviyligi, infratuzilma va shajaraviy darajasi, transport mahsuloti, texnik 
jihozlar va inshootlar, magistral transport, magistral bo’lmagan transport, jamoat 
transporti. 
1.2. Har xil transport turlarining xususiyatlarini hisobga olgan holda asosiy 
elementlarning tarkibini aks ettiruvchi 1-jadvalni to’ldiring. 
1.3 Nazorat savollariga javob bering. 
2. Uslubiy ko’rsatmalar: 
2.1 Topshiriqni boshlashdan oldin, mavzuning asosiy tushunchalari, turli transport 
turlarining faoliyat sohalari bilan tanishib chiqing. 
2.2 Har xil transport turlari - temir yo’l, avtomobil yo’llari, ichki suv, dengiz, havo, 
quvur liniyalarida transportning asosiy elementlari tarkibini aniqlash.
Transport_tizimi'>Transport tizimi - 
tashish jarayonida bir-biriga bog’liq bo’lgan barcha 
turdagi transportlar kompleksidir. Hozirgi davr transport tizimi tarkibiga quyidagi
transport turlari kiradi: temir yo’l; dengiz; daryo; avtomobil; havo; quvur orqali 
yuborgich transporti. 
Transport
- bu harakatlanuvchi tarkib, quvur liniyalari, konteynerlar, 
tagliklar, bir martali ishlatiladigan yoki ko’p aylanuvchi idishlar. 
Yo’llar-
deyilganda transport vositalari harakati uchun maxsus moslangan 
(yoki qurilgan) va jihozlangan temir yo’llar, avtomobil, daryo, va boshqa suv 
havzalari yo’llari tushuniladi. 
Transport uzeli
-deyilganda turli transportlarning tutashadigan joylari 
tushuniladi. Bunday tutashadigan joylar asosan katta shaharlar, aholi yashaydigan 
joylar, sanoat va kurort markazlari hamda daryo portlari, avtomobil va temir yo’l 
bekatlarida bo’ladi. 
Transport vositasi
-deyilganda yuk va passajirlar tashishga mo’ljalangan 
temir yo’l va avtomobil transportidagi lokomativ, vagon, avtomobil, tirkama, 
kema, samolyot va boshqalar tushuniladi. 
Transportidagi texnika jihozlari va inshootlar
deyilganda transportga 
qarashli zavod (asosan ta'mirlash zavodlari), ustaxonalar, omborlar, ortish-tushirish 
joylari, bekatlar, portlar, aeroport binolari, ulardagi asbob-uskunalar, yo’l jihozlari, 
inshootlar (ko’priklar, tonnellar, kanallar, shlyuzlar) va ?okazo tushuniladi. 

---

Magistral transport-
deyilganda moddiy mahsulotlar ishlab chiqaruvchi va 
ularni iste'mol qiluvchi korxonalarning iqtisodiy aloqalari manfaatlari yo’lida yuk 
va passajirlarni uzoq massfalarga tashuvchi transport tushuniladi. O’zbekiston 
magistral transport tarkibiga temir yo’l, avtomobil, havo, quvur orqali yuborgich 
transportlari kiradi. 
 
Yagona transport tizimi va uning asosiy elementlari 
1-jadval 
Transport 
elemenleri 
Transport turlari 
Temir yo’l Avtomobil 
Ichki suv Dengiz Havo 
Quvur
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Aloqa yo’llar 
Tashish 
vositalari 
Harakatlanad
igan tarkib 
Texnik 
qurilmalar va 
inshootlar 
Boshqaruv 
va aloqa 
vositalari 
Tartibga 
solish
Nazorat savollari: 
1. Transport tushunchasiga nimalar kiradi? Transportning asosiy maqsadi? 
2. Infratuzilma tushunchasiga nimalar kiradi? 
3. Transport majmuasi tushunchasiga nimalar kiradi? 
4. Texnik qurilmalar va tuzilmalar tushunchasiga nimalar kiradi? 
5. Transportning asosiy xususiyatlari nimada? 
6. Transportning shajaraviylik darajasi qaysilar. 
7. Transportning roli va ahamiyati nimada? 
8. Transportning iqtisodiy ahamiyati nimada? 
9. Transportning ijtimoiy ahamiyati nimada? 
10. Jamoat va jamoat bo’lmagan transport, idoraviy va shaxsiy transport 
tushunchalarini ayting? 
 

---