Mavzu: kushon davlati

MAVZU: KUSHON DAVLATI
6-SINF. TARIX
O‘MAVZUNI TAKRORLAB OLAMIZ

shahar	asrlarga oid
Ko‘zaliqir	???
Jonbosqal’a	???
Qo‘yqirilganqal’a	???
Tuproqqal’a	???

SAVOL:
Jadvalda keltirilgan qadimgi shahar xarobalari nechanchi asrlarga oid?

Ko‘zaliqir	miloddan avvalgi VII asr
Jonbosqal’a	Miloddan avvalgi III–II asrlar
Qo‘yqirilganqal’a	Miloddan avvalgi III–II asrlar
Tuproqqal’a	Milodiy II–III asrlar

JAVOBLAR
Savollar:
O‘rta Osiyodagi eng qadimgi yozuv qaysi qadimgi davlat hududidan topilgan ?
Ershi shahri qadimgi qaysi davlatning poytaxti bo‘lgan?
Qang‘ davlatining poytaxti xitoy manbalarida qanday atalgan?
1
3
2
Javoblarni taqqoslang:
O‘rta Osiyodagi eng qadimgi yozuv qaysi qadimgi davlat hududidan topilgan ?
Ershi shahri qadimgi qaysi davlatning poytaxti bo’lgan?
Qang‘ davlatining poytaxti xitoy manbalarida qanday atalgan?
1
3
2
Javob: Xorazm
Javob: Davan
Javob: Bityan
Yangi mavzu rejasi:
Kushon davlatining tashkil topishi
Madaniyat va diniy e’tiqodi
Me’morchilik va san’at
1
3
2

• Mil. avv. 140–130-yillar oralig‘ida ko‘chmanchi yuechji qabilalari Yunon-Baqtriya davlatini bosib oladilar.
• Yuechjilar Baqtriya yerlariga kelib o‘rnashadilar va milodiy I asrda Guyshuan (Kushon) xonadonining boshlig‘i barcha yuechji mulklarini o‘z hokimiyati ostida birlashtirib, Kushon davlatiga asos soladi.

Kushon davlati hukmdorlari

• Birlashgan yuechji qabilalarining birinchi hukmdori

KUDZULA KADFIZ

• Kushon davlati hududi yanada kengaydi.

VIMA KADFIZ

• hukmronligi zamonida poytaxt Baqtriyadan Peshovar (hozirgi Pokiston)ga ko‘chiriladi, Kushon podsholigi esa ulkan davlatga aylanadi.

KANISHKA
Vima Kadfiz hukmronligi davridan Kushon podsholigida hukmdor nomi ko‘rsatilgan tanga zarb qilish boshlandi. Hukmdor pul islohoti o‘tkazadi, zarb qilingan tangalar qadri ortadi. Tangalar oltin, kumush va misdan zarb qilingan.
Kanishka hukmronligi davrida Kushon podsholigi o‘z taraqqiyotining cho‘qqisiga erishadi.
Yangi-yangi shaharlar bunyod etildi, Hindiston, Xitoy va Rim imperiyasi bilan savdo va elchilik munosabatlari yo‘lga qo‘yildi.
Kushon davlati yodgorliklari
AYRITOM
QORATEPA
ZARTEPA
XOLCHAYON
DALVARZINTEPA
O‘rta Osiyoda qadimgi oromiy yozuvi keng tarqaladi. Bu yozuv G‘arbiy Osiyoda paydo bo‘lib, alifboga asoslangani tufayli o‘zlashtirish ancha oson bo‘lgan.
Kushon podsholigida yozuv qadimdan mavjudligini Surxko‘tal (Afg‘onistondagi Qunduz shahri yaqinida) yodgorligidan topilgan yunon alifbosidagi kushon bitiklari ham tasdiqlaydi.
Kushon mamlakatida yana kushon shaklli yozuvi mavjud bo‘lgan, bunda harfl arburchakli, to‘rtburchak va aylana shaklida yozilgan.
Amudaryoning quyi oqimida, Zarafshon va Qashqadaryo vohalarida oromiy alifbosi asosidagi xorazmiy va so‘g‘diy yozuvlari ham keng tarqalgan edi.
DINIY E’TIQOD
Kushon davlati tashkil topayotganda Baqtriya, Sug‘diyonaning asosiy aholisi Zardushtiylik dinida edi.
Kanishka hukmronligi davrida Hindistonning bir qismi qo‘shib olinib, yaqindan aloqalar o‘rnatilgach, Kushon davlati hududiga kirib kelgan buddaviylik dini zardushtiylik bilan birga milodiy VIII asrgacha O‘rta Osiyoda saqlanib qoldi.
Aynan Surxon vohasi orgali buddaviylik O‘rta Osiyo bo‘ylab tarqala boshladi.