Mavzu: kontaktli O`t oldirish tizimi

Mavzu:kontaktli O`t oldirish tizimi.

BAJARDI:ILHOMOV.D

TEKSHIRDI:SOTVOLDIYEV.X

REJA:

• 1. Vazifasi va turlari.
• 2. O`t oldirish tizimi Elementlari.
• 3. O`t oldirish shamlari.

• O‘t oldirish tizimi, benzinli motorning silindrlarida yonilg‘i-havo aralashmasini silindrlarning ishlash tartibiga mos ravishda, o‘z vaqtida va ishonchli o‘t oldirish uchun xizmat qiladi. Ishchi aralashmani o‘t oldirish, har bir silindrning yonish kamerasiga o‘rnatilgan o‘t oldirish shami elektrodlari orasidagi elektr razryad natijasida hosil bo‘ladigan uchqun vositasi bilan amalga oshiriladi. O‘t oldirish shamlarining elektrodlari orasida uchqun hosil bo‘lishi, ularga uzatilgan yuqori kuchlanish (~12000 V) ta’sirida sodir bo‘ladi. Ishchi aralashmani ishonchli o‘t oldirish uchun o‘t oldirish sham elektrodlari orasidagi uchqunli razryad etarli energiyaga ega bo‘lishi zarur. Hozirgi zamon dvigatellarida uchqunli razryad energiyasi 20-100 mJ ni tashkil qiladi va u dvigatelni hamma ish rejimlarda me’yorida ishlashini ta’minlaydi.

• O‘t oldirish tizimi, benzinli motorning silindrlarida yonilg‘i-havo aralashmasini silindrlarning ishlash tartibiga mos ravishda, o‘z vaqtida va ishonchli o‘t oldirish uchun xizmat qiladi. Ishchi aralashmani o‘t oldirish, har bir silindrning yonish kamerasiga o‘rnatilgan o‘t oldirish shami elektrodlari orasidagi elektr razryad natijasida hosil bo‘ladigan uchqun vositasi bilan amalga oshiriladi. O‘t oldirish shamlarining elektrodlari orasida uchqun hosil bo‘lishi, ularga uzatilgan yuqori kuchlanish (~12000 V) ta’sirida sodir bo‘ladi. Ishchi aralashmani ishonchli o‘t oldirish uchun o‘t oldirish sham elektrodlari orasidagi uchqunli razryad etarli energiyaga ega bo‘lishi zarur.

• Hozirgi zamon dvigatellarida uchqunli razryad energiyasi 20-100 mJ ni tashkil qiladi va u dvigatelni hamma ish rejimlarda me’yorida ishlashini ta’minlaydi.
• Avtomobil dvigatellarida, aksariyat holda, energiyani induktiv g‘altakning magnit maydonida to‘plash asosida ishlaydigan o‘t oldirish sistemalari tatbiq topgan bo‘lib, ularning quyidagi turlari mavjud:
• kontaktli;
• kontakt-tranzistorli;
• kontaktsiz-tranzistorli;
• mikroprotsesorli.

• Dvigatellarning takomillashtirish yo‘nalishi, ularning tejamliligini oshirish va1 kVt quvvatga to‘g‘ri keladigan massasini kamaytirish bilan bir qatorda, aylanishlar chastotasi va silindrlarda yonilg‘i-havo aralashmasini siqish darajasini tobora ortib borishi bilan ham tavsiflanadi. Zamonaviy dvigatellarda aylanishlar chastotasi 5000-8000 min-1 ga etgan, yonilg‘i aralashmasini siqish darajasi hozirgi kunda 7,0-8,5 ni tashkil qilayotgan bo‘lsa, kelajakda bu ko‘rsatkichni 9,0- 10,0 va undan yuqoriroq qiymatlarga ko‘tarish mo‘ljallanmoqda. Aylanishlar chastotasi va siqish darajasining bu tarzda ortishi, yonilg‘i me’yorida o‘t olishini ta’minlash uchun, o‘t oldirish tizimining ikkilamchi kuchlanishini sezilarli darajada oshirilishini talab qiladi. Bundan tashqari, dvigatellar tejamliligini oshirishga intilish ularda, aksariyat holda, suyultirilgan yonilg‘i aralashmasini ishlatishga majbur qiladi.

• Suyultirilgan yonilg‘i aralashmasini ishonchli ravishda o‘t oldirish uchun o‘t oldirish shamining elektrodlari orasidagi tirqishni kattalashtirish, ya’ni uchqun uzunligini va quvvatini oshirish kerak bo‘ladi. Hozirgi zamon dvigatellarida o‘t oldirish shamining elektrodlari orasidagi tirqish 0,8-1,2 mm ni tashkil qiladi. Demak, dvigatelni tejamli ishlashini ta’minlash uchun ham ikkilamchi kuchlanish qiymatini oshirish zarur.
• Dvigatellarning takomillashtirish yo‘nalishi, ularning tejamliligini oshirish va1 kVt quvvatga to‘g‘ri keladigan massasini kamaytirish bilan bir qatorda, aylanishlar chastotasi va silindrlarda yonilg‘i-havo aralashmasini siqish darajasini tobora ortib borishi bilan ham tavsiflanadi.

• Zamonaviy dvigatellarda aylanishlar chastotasi 5000-8000 min-1 ga etgan, yonilg‘i aralashmasini siqish darajasi hozirgi kunda 7,0-8,5 ni tashkil qilayotgan bo‘lsa, kelajakda bu ko‘rsatkichni 9,0- 10,0 va undan yuqoriroq qiymatlarga ko‘tarish mo‘ljallanmoqda. Aylanishlar chastotasi va siqish darajasining bu tarzda ortishi, yonilg‘i me’yorida o‘t olishini ta’minlash uchun, o‘t oldirish tizimining ikkilamchi kuchlanishini sezilarli darajada oshirilishini talab qiladi. Bundan tashqari, dvigatellar tejamliligini oshirishga intilish ularda, aksariyat holda, suyultirilgan yonilg‘i aralashmasini ishlatishga majbur qiladi. Suyultirilgan yonilg‘i aralashmasini ishonchli ravishda o‘t oldirish uchun o‘t oldirish shamining elektrodlari orasidagi tirqishni kattalashtirish, ya’ni uchqun uzunligini va quvvatini oshirish kerak bo‘ladi. Hozirgi zamon dvigatellarida o‘t oldirish shamining elektrodlari orasidagi tirqish 0,8-1,2 mm ni tashkil qiladi.

•