Mavzu: Kimyoviy bog’lanish va uning turlari. Modda tuzilishi Dars shiori: Har nechuk ilmdan eshitsang bir so’z, Uni tinmay o’rgan kechayu-kunduz. Imdan bir shu’la dilga tushgan on, Shunda bilursan

Mavzu: Kimyoviy bog’lanish va uning turlari. Modda tuzilishi

Dars shiori: Har nechuk ilmdan eshitsang bir so’z, Uni tinmay o’rgan kechayu-kunduz. Imdan bir shu’la dilga tushgan on, Shunda bilursan, ilm bepoyon

Kimyoviy bog’lanishning umumiy xarakteristikasi

• Kimyoviy bog’lanishlarga va ularning hosil bo’lishiga atomlarnig elektron tuzilishi nuqtai nazaridan qarash lozim. Chunki kimyoviy bog’lanishlarning hosil bo’lishida ishtirok etuvchi asosiy vosita – elektronlar va elektron bulutlaridir. Umuman, har qanday kimyoviy bog’lanish o’zaro birikuvchi atomalar tashqi (va tashqidan oldingi) elektron qavatdagi 1 yoki bir neha elektron bulutlarining yadrolar o’rtasida qayta taqsimlanishi (bir-birini o’zaro qoplashi) natijasida hosil bo’luvchi ko’p yadroli va ko’p elektronli sistemadir.

Kimyoviy bog’lanish turlari.

• Kimyoviy bog’lanish 5 turga ajratiladi:
• Kovalent bog’lanish.
• Ion bog’lanish
• Metall bog’lanish
• Vodorod bog’lanish.
• Donor-akseptor bog’lanish

Kovalent bog’lanish

• Atomlarning elektron juftlari vositasida bog’lanishi kovalehnt bog’lanish deyiladi. Kovalent bog’anish qutbsiz va qutbli kovalent bog’anishga bo’linadi.
• Elektromanfiyliklarni bir xil (yoki o’zaro juda yaqin) bo’lgan elementlar atomlari o’rtasida yuzaga keladigan bog’lanish qutbsiz kovalent bog’lanish deyiladi. Masalan: H2, O2, Cl2, F2, Br2
• Elektromanfiyliklari bir-biridan farq qiluvchi turli elementlar atomlari o’rtasida hosil bo’ladigan kovalent bog’lanish – qutbli kovolent bog’lanish deyiladi. Masalan:H2O, NH3, HCl, HF, HBr, HJ, H2S,

Ion bog’lanish

• Ion bog’lanish deb - qarama-qarshi zaryadli ionlarning elektro statik tortishuv kuchlari vositasida yuzaga keluvchi kimyoviy bog’lanishga aytiladi.
• Ion bog’lanishli moddalar (ko’pchilik tuzlar), asosan qattiq (kristall) holda bo’lib, ular suvli eritmalarda eriganda ionlarga ajraladi (dissotsialanadi). Yuqori temperaturada suyuqlanadi.
• Ion bog’lanish to’yinish yo’nalganlik xossalariga ega emas.