Мавзу: Канали индукцияланган металл-диэлектрик-яримўтказгич транзисторлар

Мавзу: Металл-диэлектрик-яримўтказгич (МДЯ) транзисторлар

Режа: 1. Канали индукцияланган МДЯ -транзисторлар.

2. МДЯ-транзисторлар вольт-ампер характеристикалари (ВАХлари).

3. Канали қурилган МДЯ – транзисторлар.

4. МДЯ-транзисторлар уланиш схемалари ва қўлланиш соҳалари.

1. Канали индукцияланган МДЯ -транзисторлар

• Р – n ўтиш билан бошқариладиган майдоний транзисторлардан фарқли равишда МДЯ–транзисторларда металл затвор канал ҳосил қилувчи ўтказгичли соҳадан доим диэлектрик қатлами орқали изоляцияланган бўлади.
• Шу сабабли МДЯ–транзисторлар затвори изоляцияланган майдоний транзисторлар турига киради.
• Диэлектрик қатлами SiO2 оксиди бўлганлиги сабабли, бу транзисторлар МОЯ – транзисторлар (металл – оксид- ярим ўтказгичли тузилма) деб ҳам юритилади.
• МДЯ–транзисторларнинг ишлаш принципи кўндаланг электр майдони таъсирида диэлектрик билан чегараланган ярим ўтказгичнинг юқори қатламида ўтказувчанликни ўзгартириш эффектига асосланган.
• Ярим ўтказгичнинг юқори қатлами транзисторнинг ток ўтказувчи канали вазифасини бажаради.

1. Канали индукцияланган МДЯ -транзисторлар

• Қуйида р – канали индукцияланган МДЯ - транзистор тузилмаси келтирилган.
• Транзистор чиқишлари: исток – И, сток– С, затвор – З ва асос– А кристалл.
• Сток ва истокларнинг р+ - соҳалари n – турдаги ярим ўтказгич билан иккита р–n ўтиш ҳосил қилганлиги сабабли, UСИ кучланишининг бирор қутбланишида бу ўтишлардан бири тескари йўналишда уланади ва сток токи IС деярли нольга тенг бўлади.

1. Канали индукцияланган МДЯ -транзисторлар

• Транзисторда ток ўтказувчи канал ҳосил қилиш учун затворга тескари ишорали кучланиш берилади.
• Затвор электр майдони SiO2 диэлектрик қатлами орқали ярим ўтказгичнинг юқори қатламига киради, ундаги асосий заряд ташувчилар (электронлар) ни итариб чиқаради ва асосий бўлмаган заряд ташувчилар (коваклар) ни ўзига тортади.
• Натижада юқори қатлам электронлари камбағаллашиб, коваклар билан эса бойиб боради.
• Затвор кучланиши бўсағавий деб аталувчи маълум қиймати U0 га етганда, юқори қатламда электр ўтказувчанлик ковак ўтказувчанлик билан алмашади ва исток ва стокни бир – бири билан боғловчи р- турдаги канал шаклланади.
• бўлганда юқори қатлам коваклар билан бойиб боради, бу эса канал қаршилигини камайишига олиб келади. Бу вақтда сток токи IС ортади.