Makon nomi Ma`nosi va kelib chiqish tarixi

Samarqand so`zining etimologiyasi hamda u yerda mavjud yirik tarixiy me’moriy yodgorliklar haqida ma`lumot bering.

Makon nomi

Ma`nosi va kelib chiqish tarixi

Samarqand

1. “Samarqand“ so‘zining kelib chiqishi to‘g‘risida bir qancha taxmin va gipotezalar mavjud. Sharq mualliflari „Samarqand“ so‘zining birinchi qismi, ya’ni „Samar“ so‘zi shu shaharga asos solgan yoki shaharni bosib olgan kishining nomi deb hisoblab, bir qancha sun’iy ta’riflarni taklif etdilar. Biroq tarixda bunday ismli kishi to‘g‘risida ma’lumotlar aniqlanmagan 2. Ba'zi Yevropalik olimlar, bu nom qadimdan qolgan, sanskritcha „Samarya“ra yaqin, ya’ni „yig‘ilish, yig‘in“ so‘zidan kelib chiqqan deb izoxlaydilar. 3. Antik mualliflarning asarlarida shahar Marokanda deb atalgan . Bu haqiqatga ancha yaqin bo‘lib, Marokanda — Samarqand atamasining yunoncha aytilishidir. 11-asr olimlaridan Abu Rayhon Beruniy va Mahmud Koshg‘ariy shahar nomining kelib chiqishini „Semizkent“, ya’ni „semiz qishloq“ so‘zining buzib talaffuz qilinishi deb tushuntiradilar.

	Tarixiy me’moriy yodgorliklar nomi	Izohi
1	Afrosiyob	Samarqand shahrining qadimiy qoldiqlari, uzoq asrlar davomida 10-15 metr chuqurlikda ko‘milib ketgan arxeologik qazilmalari bilan mashhur, qadimiy aholisi XV-XVIII asrlarda hozirgi Samarqand shahri yaqinidagi tepaliklarda, taxminan 2 kv km maydonda yashagan. Samarqand shahri yodgorliklari o‘zining buyukligi bilan odamlarni qoyil qoldirgan. Uning binolari devorlaridagi zangori naqshlari, arxitektura shakllari, turli ko‘rinishlardagi geometrik shakllari bilan kishini hayratga soladi. Bular Registon, SHohi Zinda, Go‘ri Amirmaqbaralari ansambllaridir.
2	Shohi Zinda	Samarqand atrofidagi Afrosiyob tepaliklari bo‘ylab SHohi Zinda me’morchilik ansamblining 11 ta maqbaralari joylashgan. Bu ko‘chalarni qurishni hech kim rejalashtirmagan, ular o‘z-o‘zidan yuz yillar davomida barpo etilgan. SHohi Zinda so‘zi „Tirik shoh“ ma’nosini anglatib, uning madaniyati bu yurtlarga islom kirib kelgunicha gullab-yashnagan.
3	Go'ri Amir	Bu maqbara Amir Temurning suyukli nabirasi Muhammad Sultonga atalgan edi, lekin hozirgi kunda bu erga Amir Temur, uning o‘g‘illari va boshqa nabiralari, o‘rta asrlarning ulug‘ olimi Ulug‘bek dafn etilgan, bu maqbara temuriylar maqbarasiga aylangan.
4	Registon	Eski Samarqandning markazi Registon sanaladi. Bu erga shaharning hamma tomonidan ko‘chalar keladi. Eski davrlarda maydondan katta kanal o‘tgan va u juda ko‘p qum uyumlarini oqizib kelgan. Shu sababli bu maydon Registon nomini olganki, ma’nosi „qumli joy“ yoki „qumli maydon“ ma’nosini anglatadi. Registon XV asrgacha katta savdo markazi bo‘lgan.
5	Ulug'bek madrasasi	Ulug‘bek madrasasi olimning ko‘rsatmasi bilan 1420 yilda qurilishi boshlangan. To‘rt burchakli va to‘rt minorali bu madrasaning ichida to‘rtburchak hovlisi bor va hovliga qaratib to‘rt tomondan hujralar qurilgan. Ulug‘bek madrasasi o‘zining boy me’moriy terma naqshlari, geometrik tuzilishi va osmon aks etib turgan maydoni bilan fan va madaniyatning buyuk asari sifatida saqlanmoqda
6	Bibixonim masjidi	„Bibixonim“ nomidagi go‘zal maschid eski shaharga kirish darvozasi oldidagi maydonda joylashgan. U to‘rtta inshootdan iborat bo‘lib, bular kirish galeriyasi, asosiy maschid va ikkita kichik maschidlar, ular bir-biri bilan aylanma gumbazli va uch qatorli tosh devorlar orqali bog‘langan.