бинолар - маҳсулот, техника ва чорва молларини сақлашга мўлжалланган иморатлар (омборхоналар, машина-тракторларни сақлашга мўлжалланган иморат ва бостирмалар, молхоналар ва ш.к.);
иншоатлар - сув тақсимловчи ва оқизувчи иншоатлар, қуритиш, навларга ажратиш жиҳозлари, иссиқхоналар, ем-хашак сақлаш ҳандақлари қудуқлар, ички хўжалик йўллари, сув сақлаш миноралари ва ҳ.к;
куч узатиш қурилмалари - сув, электр энергия, газ кабиларни бир жойданиккинчи жойга узатиб берувчи қурилмалар (сув, газ қувурлари, электр тармоқлари ва бошқалар);
машина ва ускуналар –а) куч берувчи машиналари, б) ишчи машиналар, в) турли хил ускуналар. Куч узатиш машиналарига асосан ғилдиракли ва ўрмаловчи тракторлар киритилади. Ишчи машиналар асосан қишлоқ хўжалиги машиналари, яъни плуг, чизел, мола, борона, сеялка ва ҳ.к. лардан иборатдир. Ускуналар таркибида турли хил ўлчов ва ростловчи лаборатория асбоблари ҳисобга олинади;
транспорт воситалари - юк автомобиллари, от аравалардан иборат;
ишчи ҳайвонлар – тирик, жонли тортувчи кучлар от, ҳўкиз, туя ва бошқалардан иборатдир;
маҳсулдор моллар - асосан катта ёшдаги йирик шохли моллар, яъни маҳсулот берадиган моллардир;
кўп йиллик мевали дарахтлар - булар ҳосил ёшидаги маданий мевали дарахтлар ва иҳота дарахтларидан иборат;
ерларни мелиоратив ҳолатини яхшилашга қаратилган капитал сарфлар, ерларни текислаш, тўқайзорларни ўзлаштириш ва бошқа ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилашга қаратилган мабла ғлардир.
Қишлоқхўжалигига мўлжалланмаган ишлаб чиқариш фондларига саноат ишлаб чиқариш воситалари, қурилиш воситалари, савдо ва умум овқатланиш воситалари ва бошқалар киради.
2.Ноишлаб чиқариш асосий фондларига уй жойлар, клуб, болалар бо ғчалари, мактаблар ва уларнинг ускуна ва инвентарлари киради.
2014 йил ҳисоботи бўйича Самарқанд вилояти қишлоқ ва сув хўжалиги бошқармасига қарашли фермер хўжаликларида ноишлаб чиқариш асосий фондлари:йил бошига 736920,7 минг сўмни, йил охирига 782260,6 минг сўмни ташкил этган ёки 6,2% га кўпайган.
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш фондларининг структурасининг анчагина салмо ғи иморат, иншоатлар 60%дан кўпроқ, куч ва иш машиналари, транспорт воситалари ва мосламалари 17% атрофида, иш ва маҳсулдор ҳайвонлар 10% ташкил этади.Самарқанд вилояти қишлоқ ва сув хўжалиги боқармасига қарашли фермер хўжаликларида 2014 йилда асосий ишлаб чиқариш фондлари (дастлабки қиймат йил бошига) 54624244,9 минг сўмни ва йил охирига 81727489,1 минг сўмни ташкил этди. Қолдиқ қиймат эса йил бошига 42854107,1 минг сўмни ва йил охирига 65630877,9 минг сўмни ташкил этган. Уларнинг ҳаракати мос равишда 1,5 мартага ўзгарганлигини таъкидлаш мумкин.
Қишлоқ хўжалик корхоналарида асосий фондлар натура ва пул ҳолида ҳисобга олинади ва режалаштирилади.
Натура кўрсаткичлари асосий фондларнинг миқдори ва сифати, шунингдек, хўжаликнинг ишлаб чиқариш қуввати тў ғрисида фикр юритиш имконини беради. Асосий ишлаб чиқариш фондларини пул билан баҳолашда унинг дастлабки қийматига хўжаликка етказиб бериш харажатларини қўшиб ҳисобланади. Сотиб олиш қиймати ва хўжаликка олиб келиш қиймати биргаликда асосий ишлаб чиқариш фондларининг дастлабки баланс қийматини ташкил этади. Ёш молларни катта ёшдаги маҳсулдор ёки иш ҳайвонларига ўтказишда уларнинг парвариш қилишдаги таннархи билан баҳоланади.
Do'stlaringiz bilan baham: |