Laboratoriya jumisi

LABORATORIYA JUMISI

Tema :. Jasalma tańlaw jáne onıń insaniyat turmısındaǵı áhmiyeti. Jınıslıq tańlanıw jáne onıń biologiyalıq áhmiyeti, túrleri

Joba :

1. Jasalma tańlaw jáne onıń insaniyat turmısındaǵı áhmiyeti.

2. Jınıslıq tańlanıw jáne onıń biologiyalıq áhmiyeti, túrleri

Kerekli úskene hám materiallar : Tarqatpa materiallar, kesteler, kórgezbeli qurallar.

Sabaqtıń maqseti: Jasalma tańlawdı aparıwda insaniyat turmısındaǵı áhmiyeti. Jınıslıq tańlanıw jáne onıń biologiyalıq áhmiyeti, túrleri haqqında bilip alıw.

Jasalma tańlanıw dep adam qatnasıwında alıp barılatuǵın tańlaw procesine aytıladı. Házirgi hám fanda jasalma tańlanıw nátiyjesinde awıl xojalıǵı, sharbachilikda, ósimlikshunoslikda, insanlarǵa kerekli bolǵan belgilerdi jáne de jaqsılaw menen aǵıl-tegil ónim alıw azıq ónimlerin kóbeytiw úlken aqamiyatga iye. Jınıslıq tańlanıw tábiy tańlanıwdıń bir forması bolıp, turni evolyutsiya maydanında turaqlı bar ekenligin támiyinlep beredi. Jınıslıq támiyinlewdiń eki qıylı usılı bar. Áwlad qaldırıw ushın sheshiwshi rolni er adam organizm sheshedi. Ol jaǵdayda biologiyalıq jixatdan er adam organizmlerine uqsas násil payda boladı.

Násil qolirish ushın jınıslıq tańlaw urgochi organizmler sheshedi. Jınıslıq tańlanıw evolyutsiyada túrleri bar ekenligin hám jasaw ushın gúresde kata áhmiyetke iye. Adamlarǵa tábiy tańlanıw formaları derlik tásir etpeydi, tek tábiy tańlanıwdıń jınıslıq tańlanıw forması olarda násil qaldırishda úlken áhmiyetke iye hám saqlanıp qalǵan.

Jasalma tańlaw. Insan egilgen ósimlikler yamasa boqilayotgan haywanlar arasından uzaq jıllar dawamında azǵantay, lekin ózlerin qızıqtırǵan belgi- ózgesheligi menen parq etken individti násil alıw ushın qaldırǵan. Qalǵan barlıq organizmlerdi kóbeytiwge jol qo'ymagan. Nátiyjede arnawlı bir násillik belgisi jaqsı kórinetuǵın bolǵan individler kóp jıllar dawamında tańlanıp barılǵan. Násil alıw ushın qaldırǵan organizmdegi usı belgi buwınnan - buwınǵa ótken tárepke orta barǵan. Jınıslıq tańlanıw tábiy tańlanıwdıń bir forması bolıp, turni evolyutsiya maydanında turaqlı bar ekenligin támiyinlep beredi. Jınıslıq támiyinlewdiń eki qıylı usılı bar.

1. Áwlad qaldırıw ushın sheshiwshi rolni er adam organizm ^al etedi. Ol jaǵdayda biologiyalıq jixatdan er adam organizmlerine uqsas násil payda boladı.

2. Násil qolirish ushın jınıslıq tańlaw urǵashı organizmler sheshedi.

Jınıslıq tańlanıw evolyutsiyada túrleri bar ekenligin hám jasaw ushın gúresde kata áhmiyetke iye. Adamlarǵa tábiy tańlanıw formaları derlik tásir etpeydi, tek tábiy tańlanıwdıń jınıslıq tańlanıw formasıgini olarda násil qaldırishda úlken áhmiyetke iye hám saqlanıp qalǵan.

Jıllar Hár gektardan alınǵan ónim

(s) Ǵórek massası

(g) Talshıq uzınlıǵı (mm) Talshıq shıǵımı (procent)

1923 10, 8 4, 8 27 30

1930 8, 4 5, 2 24, 5 32

1940 15, 0 5, 2 32, 2 33, 4

1950 20, 3 5, 5 34, 4 34, 4

1960 20, 4 6, 2 32, 0 34, 7

1970 25, 3 6, 3 32, 5 34, 8

1980 29, 7 6, 3 34, 7 36, 7

ISHNING BORISH TARTIBI:

1. Jasalma tańlawǵa tariyp beriledi. Jasalma tańlaw aparıwda insan qanday talaplar qoyılıwı anıqlama bernedi.

2. Kestede keltirilgen go'zaning jańa túrlerdiń zúráátliligine áhmiyet beriledi hám albomga túsiriledi.

3. Jasalma tańlaw qanday xillarga bóliniwi anıqlanadı.

Tapsırma : Ósimlik sortları hám haywanot zatlarınıń xilma- xilligiga mısallar keltiriń. Kepter, tawıq zatları, kapusta sortları qanday jabayı formlardan keltirip shıǵarılǵanlıǵın anıqlań.