Лаборатория иши №5 Табиатда минералларнинг учраш шакллари

ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ №5


Табиатда минералларнинг учраш шакллари
Ишнинг мақсади. Бу ишда талабалар минералларнинг табиатда учраш шаклларни ва ҳосил бўлишини ҳамда уларнинг турларини ўрганадилар.

Табиатда минераллар кристалл (кристалл деб ташқи шаклига қарамасдан қонуний ички тузилишга эга бўлган барча қаттиқ таналарга айтилади) ёки аморф масса шаклларида учрайди. Кристаллар якка ёки уларнинг қўшалоқлари ҳолида ҳам, минерал агрегатлар деб аталувчи тўпламлар ҳолида ҳам учраши мумкин.

17-расм. Соф мис кристаллининг кўриниши.

У лар дендритлар, друзалар, конкрециялар ва уюшиқлар, секрециялар, жеодалар, бодомчалар, оолитлар ҳосил қилади ҳамда оқмалар ҳолида учраши мумкин.
Дендритлар дарахтларнинг шохлари ва баргларини эслатувчи ғаройиб шакллардан иборат. Улар майда дарзликлар деворида моддаларнинг тез кристалланиши туфайли алоҳида кристалларнинг бир-бирга нибатан устама ўсиши орқали вужудга келади (соф мис, кумуш, марганец) (17-расм).

18-расм. Кварц кристаллари друзаси.

Друзалар - бу дарзликлар, томирлар ёки тоғ жинсларидаги бўшлиқлар деворига тик ёки деярли тик ўсган кристаллар гуруҳидир. Друзалар ҳосил бўлишидаги муҳим ҳодиса – бу геометрик танланиш деб аталувчи ўсишдир. Дастлаб дарзлик деворларида турлича йўналган кристаллар ҳосил бўла бошлайди. Бу жараёнда улар бир-бирига туташиб, ўсишига ҳалақит беради. Бунда фақат ўсиш вектори бўшлиққа қараган кристалларгина ўсишни давом эттиради (18-расм). Улар чўзилиб бориб аста-секин друзаларни шакллантиради.