Korrupciya: onin’ tariyxiy tamirlari Korrupciya bul ja’miyetti tu’rli jollarmenen qiynaytug’in qor-qinishli illet

Korrupciya: onin’ tariyxiy tamirlari Korrupciya bul – ja’miyetti tu’rli jollarmenen qiynaytug’in qor-qinishli illet. Bul iletti demokratiya ham huquq u’stinligi tiy-karlarina ziyan jetlizedi, insan huquqlari buziliwina alip keledi, baza iskerligine tosqinliq qiladi, o’mir sipatin jaman-lastiradi ham adamlar tinishlig’ina qawip salatug’in birlesken jinayatshiliq, terrorizm ham basqa hadiyseler tamir jayip, gu’llewi ushin sharayit jaratip beredi. Biz usi korrupciyanin’ tariyxiy tamirlari ham og’an qarsi gu’resiw boyinsha pikir ju’ritpekshimiz. Korrupciya – latinsha “corrumpere” buziw degen ma’nisti an’latadi. Bul termindi a’dette lawazimli shaxslar tarepinen og’an berilgen lawazim wa’killikleri ham huquqlarinan o’zlerinin’ shaxsiy ma’plerin go’zlep nizamshiliq ham adep qag’iydalarina qarsi tu’rde paydalaniwdi an’latadi.

Korrupciyanin’ tariyxiy o’zekleri ju’da’ qadim-ge barip taqalip, bul jag’day qa’wimde ma’lim abiroyg’a iye boliw ushin qa’wim sardarlarina sawg’alar beriw a’detinen kelipshiqqan dep shamanadi. Ol dawirlerde bul normal jag’day sipatinda qabillang’an. Biraq mamleket appara-tinin’ quramalasiwi ham oraylasiwi korrupci-yanin’ ma’mleket rawajlaniwina u’lken tosiq ekenligin ko’rsetedi. Korrupciyag’a qarsi gu’resken birinshi ma’mleket sipatinda a’yyemgi Shumer ma’mleketi ta’n alinadi. A’y-yemgi ma’mleketlerdi ayniqsa huquqti tartipke saliwshi organlardin’ paraxorlig’i qatti ta’sh-wishke salg’anlig’i bizgeshe saqlanip qalg’an dereklerden belgili. Misal ushin, Injilda “Saw-g’alardi qabilama, sebebi sawg’a soqirdi ko’retin qiladi ha’m haqiyqatti o’zgertiredi” delingen bolsa, Qurani Ka’rimde “Basqalardin’ mu’lkin nahaq jol menen alman’ ha’m basqalarg’a tiyisli bolg’an narselerdi aliw ushin o’z mu’kin’izden ha’kimlerin’izge para qilip uzatpan’izlar” delingen.

• Korrupciyanin’ tariyxiy o’zekleri ju’da’ qadim-ge barip taqalip, bul jag’day qa’wimde ma’lim abiroyg’a iye boliw ushin qa’wim sardarlarina sawg’alar beriw a’detinen kelipshiqqan dep shamanadi. Ol dawirlerde bul normal jag’day sipatinda qabillang’an. Biraq mamleket appara-tinin’ quramalasiwi ham oraylasiwi korrupci-yanin’ ma’mleket rawajlaniwina u’lken tosiq ekenligin ko’rsetedi. Korrupciyag’a qarsi gu’resken birinshi ma’mleket sipatinda a’yyemgi Shumer ma’mleketi ta’n alinadi. A’y-yemgi ma’mleketlerdi ayniqsa huquqti tartipke saliwshi organlardin’ paraxorlig’i qatti ta’sh-wishke salg’anlig’i bizgeshe saqlanip qalg’an dereklerden belgili. Misal ushin, Injilda “Saw-g’alardi qabilama, sebebi sawg’a soqirdi ko’retin qiladi ha’m haqiyqatti o’zgertiredi” delingen bolsa, Qurani Ka’rimde “Basqalardin’ mu’lkin nahaq jol menen alman’ ha’m basqalarg’a tiyisli bolg’an narselerdi aliw ushin o’z mu’kin’izden ha’kimlerin’izge para qilip uzatpan’izlar” delingen.