Ko‘rinishdagi differensial tenglamalar ko‘rinishdagi differensial tenglamalar

10-mavzu. Tartibini pasaytirish mumkin bo‘lgan ikkinchi tartibli differensial tenglamalar. Chiziqli bir jinsli differensial tenglamalar.
Reja
1. ko‘rinishdagi differensial tenglamalar.
2. ko‘rinishdagi differensial tenglamalar.
3. (erkli o‘qzgaruvchi oshkor qatnashmagan) ko‘rinishdagi differensial tenglamalar.
4. Ikkinchi tartibli o‘zgarmas koeffitsientli chiziqli bir jinsli differensial tenglamalar.
1. ko‘rinishdagi differensial tenglamalar
ko‘rinishdagi differensial tenglama ketma-ket marta integrallash bilan uning yechimi topiladi. Har bir integrallashda bittadan ixtiyoriy o‘zgarmas hosil bo‘lib, natijada ta ixtiyoriy o‘zgarmasga bog‘liq umumiy yechim hosil bo‘ladi.
1-misol. differensial tenglamaning bo‘lganda bo‘ladigan xususiy yechimini toping.
Yechish. desak, bo‘lib, berilgan tenglama

ko‘rinishda bo‘ladi. Oxirgi tenglamani integralab,

tenglamani hosil qilamiz.
bo‘lganligi uchun

ya’ni,

Oxirgi tenglikni integrallab,

umumiy yechimni olamiz.
Endi berilgan boshlang‘ich shartlarda Koshi masalasini yechamiz: bo‘lganda bo‘lganligi uchun,

Shunday qilib, Koshi masalasining yechimi

bo‘ladi.
2. ko‘rinishdagi differensial tenglamalar ko‘rinishdagi differensial tenglama
almashtirish orqali birinchi tartibli differensial tenglamani yechishga keltiriladi.
2-misol. tenglamaning umumiy yechimini toping.
Yechish: bilan almashtirib olsak

birinchi tartibli chiziqli tenglamaga kelamiz. Bu tenglamani yechib:

umumiy yechimni olamiz.
3. (erkli o‘zgaruvchi oshkor qatnashmagan) bunday differensial tenglamaning umumiy yechimini almashtirish olib, birinchi tartibli tenglamaga keltirib yechim topiladi.

bo‘ladi.
3-misol. differensial tenglamaning umumiy yechimini toping.
Yechish. almashtirish olib, ekanligini hisobga olsak,
tenglama hosil bo‘ladi. Bu birinchi tartibli o‘zgaruvchilari ajraladigan differensial tenglama:
oxirgi tenglamani integrallab,

bundan

bo‘ladi. ni hisobga olsak ,

bo‘ladi.Oxirgi tenglikdan

bo‘ladi.Bu berilgan tenglamaning umumiy yechimi bo‘ladi.