Копия Internet Browser Project Proposal by Slidesgo

---

Moddaning suyuq 
kristall holati

---

Suyuq kristallar (SK) kimyoviy tarkibiga koʻra C, H, 0 
va N dan tashkil topgan organik moddalar 
hisoblanib, fizik xossalari jihatidan qattiq va suyuq 
moddalar oraliq holatiga toʻgʻri keladi. Shuning 
uchun ham ularni mezofazlar, yaʼni oralik fazadagi 
moddalar deb yuritiladi. 
Aslini olganda, SK oddiy suyuqliklar kabi 
oquvchanlik xossasiga, yaʼni izotrop xususiyatga 
hamda qattiq jismlar kabi anizotroplik xususiyatiga 
egadirlar.

---

Eng yaxshi oʻrganilgan paraazoksianizol 
(PAA) suyuq kristall boʻlib, uning 
molekulasi tayoqcha shaklida: uzunligi x 
eni x qalinligi = 18x7x3,6 nisbatga egadir. 
Ilmiy tadqiqotlarning koʻrsatishicha, ular 
molekulyar tuzilishiga koʻra quyidagi 
turlarga ajratiladi.

---

Suyuq kristall turlari
Smektik
SK
Xolesterik
Termotrop
Nematik

---

Smektik SK
Molekulalari qatlam-qatlam boʻlib joylashib, ularning oquvchanligini 
tushunishda yordam beradi.
Qatlamlar bir-biriga nisbatan davriy joylashsada, qatlam ichkarisida va yon 
yoqlarda molekulalar joylanishida qatʼiy tartib boʻlmaydi. Suyuqliklardagi 
kabi molekulalararo "yaqin tartib" hukmrondir. Buning natijasida qatlam 
yuqorisidan qaralsa bir qator domenlar mavjudligi kuzatiladi. 
Bu domenlar SK katlamida oʻzaro bogʻliq holda muayyan tuzilish — 
teksturani: poligonal, konfokal, veyer va h.k. hosil qiladi. 
SSK larning bu xil tuzilishga ega ekanligini oddiy mexanik tajribadan koʻrish 
mumkin. Masalan, biroz miqdorda SK moddasini silliq slyuda yoki oyna 
sirtiga qoʻyib ozgina qizdirsak, zinapoya shaklidagi tomchi hosil boʻladi. Agar 
mexanik vibratsiya bilan taʼsir etsak, qatlamlarning bir-birining ustida 
siljishini kuzatamiz.

---

Ularda smektiklardagi kabi 
qatlamlarda molekulalar 
joylanishi kuzatilmaydi. Ularning 
molekulalari maʼlum yoʻnalishda 
betartib joylashgan boʻladi.
Nematik SK

---

Xolesterik SK
Xolesterik SK larda ham xuddi nematiklardagi kabi betartib molekulalar 
joylanishi mavjud va buning ustiga molekulaning oʻqiga perpendikulyar 
yoʻnalishda biroz buralish ham sodir boʻladi. Natijada, spiral qatlamlari 
yuzaga keladi va uning qadami d — bir necha ming angstremga teng 
boʻlishi mumkin. Bu hol XSK larda yorugʻlikning qaytish qonunining 
bajarilmasligiga, unga oq yorugʻlik tushirilganda uning turli xil rangga 
boʻyalishiga sabab boʻladi. 
Modda agregat xolatini oʻzgartirishda temperatura asosiy faktor boʻlgani 
kabi, SK fizik xossalarining oʻzgarishida ham uning muhim ahamiyati bor.

---

CREDITS: This presentation template was created by 
Slidesgo, including icons by Flaticon, infographics & 
images by Freepik and illustrations
Haroratning oʻzgarishi bilan nafaqat qattiq yoki 
suyuq modda SK holatiga oʻtadi, balki uning 
taʼsirida SK ning oʻzi bir turdan ikkinchi va uchinchi 
turga oʻtishi mumkin.
Bu turdagi, yaʼni holati haroratga bogʻliq ravishda 
oʻzgaruvchi SKlar — termotrop SK lar deyiladi. SK 
lar yana KJ larni turli xil erituvchilarda eritish orqali 
ham hosil qilinishi mumkin. Bu turdagi SK liotrop 
SK deyilib, ular juda murakkab tuzilishlarga eta 
boʻladi. Ulardan biri miyelin shakli boʻlib undagi SJ 
qatlami taxminan 0,01-0,02 mm diametrdagi truba 
koʻrinishiga kiradi (xolesterin, glitserin, nerv tolasi).
Termotrop SK

---

Liotrop SK lar tuzilishida termotrop SK lardagi kabi molekulyar tuzilish 
emas, balki «Mitsella» oʻrin tutadi. Bu komplekslar lamellyar, silindrik, sferik 
va toʻgʻri burchakli shakllarda boʻlishi mumkin.
Fizika nuqtayi nazaridan SK ning hosil boʻlishida kuyidagi uch turdagi 
molekulalararo oʻzaro taʼsir (Van-der-Vaals kuchlari) muxim rol oʻynaydi:
- dipol-dipol oʻzaro taʼsir, (μ=const), A, B;
- induksion (μ = 0) oʻzaro taʼsir, (A, B, B*)
- dispersion oʻzaro taʼsir.
Ularga mos oʻzaro taʼsir potensial energiyasi U (r), agar:
U(r) > Ek = P²/2m boʻlsa, modda KJ holida;
U(r) < E boʻlsa, KJ erib IS ga oʻtadi.
SK larda har ikkala hol mavjud boʻlib, SK ning hosil boʻlishi va yashashi 
uchun qutblangan guruhlarning molekula markazida yoki chetida turishi 
zarurdir.

---

CREDITS: This presentation template was created by 
Slidesgo, including icons by Flaticon, infographics & 
images by Freepik and illustrations
E’tiboringiz uchun 
tashakkur!