Koordinasion birikmalar

Toshkent Kimyo-Texnologiyalari Instuti
Akkulova Dilshoda Taxirjanovna
S10-20(Kimyoviy Texnologiya)
1-LABORATORIYA ISHI
KOORDINASION BIRIKMALAR

N	Tajriba soni va nomi	Tajriba uchun kerakli reaktivlar (formulasi, nomi)	Reaksiya oilb borish sharoiti	Reaksiya alomatlari	Reaksiya Tenglamasi	Xulosa
	1- tajriba. Kompleks kationli birikmalarning olinishi.	Nikel sulfat (NiSO4) ; O’yuvchi natriy (NaOH) ; Ammoniy gidroksid (NH4OH); Kumush nitrat (AgNO3) ; Mis sulfat (CuSO4) ;	Kompleks kationli (Kordindtsion) birikmalarni hosil qilish uchun birikish almashinish ,oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari sodir bo’ladi .Bu reaksiya jaroyinida Kompleks kationli birikma cho’kmaga tushadi .	Bu reaksiyamiz cho’kma hosil bo’lishi bilan amalga oshadi. Ag2O qong’ir rangli cho’ma hosil bo’ladi .	1.NiSO4+2NaOH=Na2SO4+Ni(OH)2 Ni^+2+SO4^-2+2Na^+1+2OH^-1=2Na^+1+SO4^2+Ni(OH)2 Ni^+2+2OH^-1= Ni(OH)2 2. Ni(OH)2+6NH4OH=(Ni(NH3)6)(OH)+6H2O 3.NaCl+AgNO3=AgCl+NaNO3 Na^+1+Cl^-1+Ag^+1+NO3^-1= AgCl+ Na^+1 +NO3^-1Cl^-1+Ag^+1= AgCl4,AgCl+NH4OH=[Ag(NH3)2]Cl [Ag(NH3)2]Cl=[Ag(NH3)2]^+1+Cl^-1 [Ag(NH3)2]^+1=Ag^+1=2NH3 5 .(CuSO4)+ NH4OH=[Cu(NH3)4]SO4	1.Kumushning kompleks birikmalarini barqarorlik konstantasi past bo’lganjigi uchun cho’kma xosil bo’lmaydi. 2.Reaksiya natijasida sulfat ionlari Mis ionidan uzoqlashib Koordinatsion birikmaning sirtqi sferasiga o’tadi.
	2- tajriba. Kompleks anionli birikmalarning olinishi.	Kumush nitrat (AgNO3); Natriy tiosulfat (Na2S2O3); Vismut (III) nitrat Bi(NO3)3 kaliy yodid (KJ)	Kompleks anionli birikmalarni hosil qilish uchun birikish almashinish ,birikish , oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari sodir bo’ladi.	Bu reaksiya davomida cho’kma tushishi kuzatiladi.	2AgNO3+3Na2S2O3=2Na3[Ag(S2O3)2] 2. Bi(NO3)3+KJ= K[BiJ]4+KNO3	Probirkaga 4-5 tomchi kumush nitrat eritmasidan solib, ustiga natriy tiosulfat eritmasidan cho’kma tushib erib ketgunicha qo’shdik. Natijada Na3[Ag(S2O3)2] natriy ditiosulfatoargentat hosil bo’ldi.
	3- tajriba. Uch valentli temirning oddiy va koordinasion ionlari uchun xarakterli reaksiyalar.	Temir (III) xlorid ( FeCl3 ); Qizil qon tuzi K3[Fe(CN)6]; Temir (II) sulfat FeSO4	Uch valentli temirning oddiy va koordinasion ionlari hosil bo’lishida almashinish ,oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari sodir bo’ladi.	Reaksiya davomida To’q sariq yoki sarg’ish eritama hosil qiladi .	1. FeCl3+KSCN=K3[Fe(SCN)6]+3KCl 2. K3[Fe(CN)6]+ KSCN=KCN+Fe(SCN)3 3. 2FeCl3+3FeSO4=Fe2(SO4)3+3FeCl2 4. 4K3[Fe(CN)6]+3FeSO4= Fe4[Fe(CN)6]3+3K2SO4+6KCN	Qizil qon tuzi (K3[Fe(CN)6]) Asidokomplekslar (Ligandlari kislota qoldig’idan iborat bo'lgan kompleks birikmalar)qatoriga kiradi.
	4- tajriba. Qo‘shaloq tuzlar dissotsiatsiyasi.	Temir-ammoniyli achchiqtosh NH4Fe(SO4)2 O’yuvchi natriy (NaOH) ; Bariy xlorid (BaCl2);	Qo‘shaloq tuzlar dissotsiatsiyasi almashinish, parchalanish , oksidlanish-qaytarilish reaksiyalaridan foydalaniladi . Bu Jarayonda issiqlik yutilishi (Endotermik) kuzatiladi.	1-reaksiyamizda NH3 ajralib chiqadi biz buni hididan yoki ho‘llangan qizil lakmus qog‘ozining ko‘karishidan ko’rishimiz mumkin . 2-reaksiyamizda Quyuq qizil rangning hosil bo‘lishi Fe^+3 ioni borligini ko‘rsatadi. 2-reaksiyamizda Oq cho‘kmaning hosil bo‘lishi eritmada SO4^-2 ioni borligini ko‘rsatadi.	NH4Fe(SO4)2=NH4^++Fe^+3+2SO4^-22. NH4Fe(SO4)2+4NaOH= Fe(OH)2+2Na2SO4+2NH3+2H2O 3.2NH4Fe(SO4)2+12KSCN= 3K3[Fe(SCN6)+(NH4)2SO4+3K2SO4 4. NH4Fe(SO4)2+2BaCl2= 2BaSO4+FeCl3+NH4Cl	Uchta probirkaga teng miqdorda 8-10 tomchidan temir-ammoniyli achchiqtosh eritmasidan qo‘shdik. 1-probirkaga NaOH eritmasidan ko‘proq qo‘shidik NH3 ajralib chiqdi. 2-probirkaga 1-2 tomchi KSCN eritmasidan tomizdik . Uchinchi probirkaga 3-4 tomchi bariy xlorid eritmasidan qo‘shdik va bizda qo’sholoq tuzlar hosil bo’ldi.
	5- tajriba. Koordinasion ionlarning dissotsiatsiyalanishi va parchalanishi.	Kumush nitrat (AgNO3) ; O’yuvchi natriy (NaOH) ; Natriy Yodid (NaJ); Mis 2 Sulfat (CuSO4); Mis Gidrooksid (CuOH):	Koordinasion ionlarning dissotsiatsiyalanishi va Parchalanishi almashinish, o’rin olish, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari sodir bo’ladi .	1-reaksiyamizda kumush gidroksid hosil bo‘lib, u darhol parchalanishi natijasida qo‘ng‘ir cho‘kma hosil bo’ldi . 2-reaksiyamizda sariq cho‘kma hosil bo’ldi .	1, 2AgNO3+2NaOH=Ag2O+2NaNO3+H2O AgNO3+ NaJ=NaNO3+AgJ [Ag(NH3)2]Cl+NaJ=AgJ+NaCl+NH3	Ikkita probirkaga 4-5 tomchi AgNO3 eritmasidan quydik. 1-probirkaga NaOH eritmasidan tomizdik Kumush oksidi cho’kmasi hosil bo’ldi. 2-probirkaga 1-2 tomchi NaI eritmasidan tomizdik Kumush yodid cho’kmasi hosil bo’ldi.