Kishi mektep jasindaģi oqiwshilardiñ biliw procceslerin rawajlandiriwshi psixofiognoztikaliq hàm psixokerreksion jumislar

Tema: “Kishi mektep jasindaģi oqiwshilardiñ biliw procceslerin rawajlandiriwshi psixofiognoztikaliq hàm psixokerreksion jumislar”
Redjepova Madina Maxsudovna Pedagogika-psixologiya. 2-B topar
Kishi mektep jasi dàwiri 6-7 jastan ,9-10 jasqa shekem dawam etedi.
Bul dàwirde bala mektep oqiwshilarina qoyilatuģin,tùrli talaplar menen tanisadi,pan tiykarlarin ùyreniw ushin, biologiyaliq hàm psixologiyaliq tàrepten tayarlanadi.Oniñ psixikasi bilim aliwģa jetetuģin dàrejede rawajlanadi.Sol jastaģi bala intellektiniñ òtkirligi,ràwshanliģi,aniq hàm tiniqliģi qiziģiwshañliģi qiyaliniñ jarqinliģi este saqlaw qàbiletiniñ kùshliligi menen basqa jastaģi balalardan ajiralip turadi.
Balani erte oqiw, jaziw,sanawģa ùyretip oniñ biliw proccesleri zoriqtirilsa balada emotsional sezimlik rawajlaniwi ushin zàrùr bolģan miy quwatliliģiniñ kemeyiwine sebep boladi.Bunnan balalardiñ emotsional sezimlik proccesleriniñ keshiwinde yamada fizikaliq rawajlaniwinda kemshilikler jùz beredi.Bunday jaģday da energiya bòlistiriliwiniñ màjbùriy buziliwi jùz berip, ol 7-8 jasli balalarda qorqip, aggressivlik yamasa giperaktivlik jaģdaylarina alip keledi.Bul balani oqiwģa mektepke tayarlaw kerek degen pikir emes, biraq balaniñ aqliy rawajlaniwina erte oqiwdi,sanawdi, jaziwdi ùyretip ģana erisiwge bolmaydi.
Mektepte oqiw baslaniwi 7 jasta bolatuģin ùshinshi fiziologiyaliq krizis penen mas keledi – bala organizminde jedel boyiniñ òsiwi,ishki organlariniñ ùlkeyiwi , vegetativ òzgerisler menen baylanisli bolģan kedkin endokrin òzgerisler jùz beredi.
6-7 jasli mektepke tayar balada “Men soni qàleymen” motivinen, “Men usini orinlawim kerek” motive ùstinlik qila baslaydi.

Neyrofiziologiyaliq tàrepten erkli diqqat hàm oqiw ushin zàrùr bolģan kòplep miyde keshetuģin proccesler tiykarinan 7- 8 jasta (aqliy jasi ozip ketken balalarda 6 jasta) qàliplesedi.Yaģniy bala usi jasta 45 minutli aqliy miynetke tayar boladi.
Tayanish sòz tùsinikleri:
1)Biliw psixologiyaliq protsessleri - psixik sàwlelendiriw process, bilimlerdi iyelew hàm òzlestiriwdi tàmiynleydi.Biliw psixik procceslerinine – seziw,aqil (idrok), este saqlaw, qiyal ( fantaziya) intellekt, sòylew,diqqat,usilar kiredi.
2)Biliwge qiziģiw – aqliy intellekt sezimler nàtiyjesi, bul adamniñ dògerek àtiraptaģi àlemdi biliwge zàrurligi tiykarinda payda boladi.
3)Psixodiognostika – psixologiyaliq diognoz qoyiw degen mànisti bildirip shaxstiñ ruwxiy jaģdayi,toliq yamasa qanday da bir ayriqsha qàsiyeti juwmaq shiģariw esaplanadi.
4)Psixokorreksiya – insànniñ psixologiyaliq rawajlaniwindaģi kemshiliklerdi tuwrilaw usillarin qollanilatuģin procceslerdi ùyrenedi.