Kimyo Mavzuga doir masala va mashqlar yechish. 10-sinf Mustahkamlash

Kimyo

Mavzuga doir masala va mashqlar yechish.

10-sinf

Mustahkamlash

101 g metil xlorid olish uchun necha gramm xlor kerak?

Yechish:

101 g

x

71

50,5

 

Javob: 142 gr

Masala

18 litr alkanni 125 litr kislorod bilan yondirildi. Reaksiya tugagach 8 litr kislorod ortib qolgan bo‘lsa, alkanning 1 ta molekulasida nechta uglerod atomi mavjud? Bu alkanning umumiy va struktura formulasini yozing.

Masalaning yechimi:

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

Alkanlarning umumiy yonish formulasini yozamiz:

Dastlab necha litr kislorod sarflanganini aniqlaymiz:

125(boshlang‘ich)-8(ortib qolgan)=117 l O2 (sarflangan)

Masalaning yechimi:

Ushbu masalada litrni mol deb hisoblasak masalani ishlash oson bo‘ladi:

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

18 mol

1 mol

117 mol

x mol

 

1 mol alkan uchun 6,5 mol kislorod sarflanar ekan.

Masalaning yechimi:

Alkanlarning umumiy yonish reaksiyasidan kislorodning koeffitsientiga asosan (1,5n+0,5)O2 n ning qiymatini topamiz.

1,5n+0,5=6,5

1,5n=6

n=4

Alkan tarkibida uglerodlar soni 4 bo‘lgan ekan, demak bu C4H10- butan ekan

Javob: C4H10 butan

Masala

5,8 g butanni to‘la yonishi natijasida hosil bo‘lgan karbonat angidrid 64 gr 25 % li natriy ishqor eritmasiga shimdirilishi natijasida hosil bo‘lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini (%) aniqlang.

Masalaning yechimi:

Dastlab butanni yonish reaksiyasini yozamiz va 5,8 g butandan necha gr gaz hosil bo‘lishini topamiz:

 

58

5,8

176

x

 

Masalaning yechimi:

Natriy ishqor eritmasi tarkibidagi NaOH moddasini massasini topamiz:

 

 

 

 

 

Masalaning yechimi:

Demak moddalar 1:1 nisbatda bo‘lsa reaksiya quyidagicha boradi:

 

0,4 mol

1 mol

84

x

 

Eritma massasi

Tuzning massa ulushini topamiz:

 

Javob: 41,17 %

Masala

Tarkibida 40 ml noma’lum alkan bo‘lgan alkan va mol miqdordagi kisloroddan iborat 250 ml aralashma yondirilib suv bug‘lari kondensatlangandan so‘ng gazlar aralashmasining hajmi 130 ml ga teng bo‘lib qoldi. Ushbu gazlar aralashmasi ishqor eritmasidan o‘tkazilganda, aralashma hajmi 10 ml gacha kamaydi.

Dastlabki alkanni toping.

Masalaning yechimi:

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

Alkanlarning umumiy yonish formulasini yozamiz:

240 ml aralashma ichida 40 ml alkan, 210 ml kislorod:

250-40=210 ml kislorod

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

40

210 ml

Masalaning yechimi:

Aralashma dastlabki haroratda karbonat angidrid va kislorod bo‘ladi. Bunga sabab suv gaz holatidan suyuq holatiga o‘tadi. Bu kondetsatlanish deyiladi.

130 ml

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

40

210 ml

+O2

Suv bug‘lari kondensatlandi

Masalaning yechimi:

Aralashma dastlabki haroratda karbonat angidrid va kislorod bo‘ladi. Bunga sabab suv gaz holatidan suyuq holatiga o‘tadi. Bu kondetsatlanish deyiladi.

130 ml

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

40

210 ml

+O2

Suv bug‘lari kondensatlandi

Masalaning yechimi:

O2

10 ml ortib qolgan

Tuz eritmasi

Ishqor eritmasi

nCO2+O2

130 ml

130-10=120 ml CO2 reaksiyaga kirishgan.

Dastlabki aralashmadagi kislorod hajmidan ortib qolgan kislorod miqdori ayirib, reaksiyaga kirishgan kislorod hajmi topiladi.

210-10=200 ml O2 reaksiyaga kirishgan

Masalaning yechimi:

 

CnH2n+2 + (1,5n+0,5)O2 →nCO2 + (n+1)H2O

x

200 mol

1 mol

40 mol

Demak, noma’lum alkanni 1 molini yoqish uchun 5 mol kislorod sarflanar ekan.

Masalaning yechimi:

Alkanlarning umumiy yonish reaksiyasidan kislorodning koeffitsientiga asosan (1,5n+0,5)O2 n ning qiymatini topamiz.

1,5n+0,5=5

4,5=1,5n

n=3

Javob: C3H8 propan

Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:

1.13,2 g propanni to‘la yonishi natijasida hosil bo‘lgan karbonat angidird 252 gr 20 % li kaliy ishqor eritmasiga shimdirilishi natijasida hosil bo‘lgan eritmaning foiz konsentratsiyasini (%) aniqlang.

2.Tarkibida 30 ml noma’lum alkan bo‘lgan alkan va mol miqdordagi kisloroddan iborat 200 ml aralashma yondirilib suv bug‘lari kondensatlangandan so‘ng gazlar aralashmasining hajmi 110 ml ga teng bo‘lib qoldi. Ushbu gazlar aralashmasi ishqor eritmasidan o‘tkazilganda, aralashma hajmi 20 ml gacha kamaydi. Dastlabki alkanni toping.