К. З. Зарипов, педагогика фанлари доктори, Бухоро ду профессори

К. З. ЗАРИПОВ,
педагогика фанлари доктори, Бухоро ДУ профессори

РАҲБАР МУОМАЛА ВА МУЛОҚОТ УСЛУБИГА ДОИР ТЕСТЛАР

Раҳбар кадрлар савияси, раҳбарлик услубини такомиллаштиришда иш ўйинлари, педагогик вазиятларни таҳлил қилиш, педагогик амалий масалалар ечиш, низоли вазиятларни таҳлил қилиш, мунозара, моделлаштириш каби бевосита фаолият билан боғлиқ машғулотлар олиб борилади. Раҳбарлик ва бошқариш услубини такомиллаштиришга оид тестлар ҳозирги вақтда кенг қўлланилмоқда.Уларнинг афзаллиги шундаки, билимларни ошириш жараёнида ҳам кенг фойдаланиш мумкин. Уларни мустақил равишда ечиш жараёнида чуқур таҳлил қилиб, натижалари билан ўз билим, малака, кўникмалар, раҳбарлик маҳорати ва услубини солиштириб, ўзидаги ютуқ ва камчиликларни аниқлаб, инсоний хислатларни ва раҳбарлик услубига ўзгартириш киритиш тарзида фойдаланиш мумкин.

«Тест» — инглизча тажрба-синов деган маънони беради. Тестлар савол ва топшириқлардан иборат бўлиб, маълум мақсадни кўзлайди. Уларнинг амалий мақсади — психологик, шахсий-касбий сифатларни белгилаш, улар ёрдамида шахснинг маълум индивидуал сифатларни аниқлашдан иборат.
Тестлар ёрдамида кишиларнинг касбий тайёргарлиги, билими, шахсий сифатларини аниқлаш мумкин. Қуйидаги раҳбар фаолияти, шахсий сифатларини аниқлашга доир бир неча тестни илова қиламиз:

Сизнинг муомала, мулоқот услубингиз.

Биз ўзимизнинг мулоқот муомаламизга бошқа киши кўзи билан қарашга ҳамма вақт муяссар бўлавермаймиз. ҳар кишининг ўз сўзлаш, муомала услуби мавжуд. Уни биз сўзлаш «услуби», «тони», «манёври» деймиз. Ўзингизнинг услубингизни аниқлашга ушбу тест ёрдам беради. Шулар ёрдамида ўз ходимларингиз, оила аъзоларингиз, ҳамкасбларингиз билан муомалангизнинг мувофиқлик даражасини, шунингдек, улар сиз билан қандай муомала қилишларини аниқланг.
20 саволнинг ҳар бирига уч хил жавоб берилган. Шулардан сизга маъқулини белгиланг. Шулардан биронтаси ҳам тўғри келмаса, бошқасига (ўтинг) жавоб беринг.
Таққослаш учун олган натижада кимни сиз ўзингизга «идеал», деб билсангиз, унинг фикри сиз учун муҳим бўлса, ўрнингизга жавоб берсин. Тестларнинг калити ва жавоблар натижаси қуйида келтирилади. Олинган натижалардан хафа бўлмасдан, уларни фикр-мулоҳаза учун материал сифатида қабул қилинг.

1.