Жидкие кристаллы

Bipolyar tranzistorlar.

Мурадова Н.Н.

Reja.

• 1. Shottki diodining ishlash printsipi.
• 2. Stabilitron.
• 3. Ko’chkili va tunelli o’tish.
• 4. Bipolyar tranzistorlar qurilmasi, uning tuzilishi, ishlash printsipi, shartli belgilanishi, zona diagrammasi.
• 5.Bipolyar tranzistorlarning statik volt-amper tavsifi.
• 6. Har bir zonada tashuvchilarning taqsimoti.
• 7. Faol ishlash rejimi uchun ideal transistor toklari.
• 8. Bipolyar tranzistor parametrlarining ishlash rejimi va haroratga bog’liqligi.
• 9. Emitter o’tish qarshiligining haroratga bog’liqligi.
• 10. Kollektor o’tish qarshiligining haroratga bog’liqligi.
• 11. Teskari bog’lanish koeffitsiyentining haroratga bog’liqligi. Ikkilamchi uzilish.
• 12. Kollektor-baza va kollektor-emitter uzilish kuchlanishi.
• 13. Tranzistorlarning baza va emitterli berkitilishi.
• 14. Dreyf va geteroo’tish asosidagi tranzistorlar.

Shottki diodining ishlash printsipi.

• Shottki diodi (nemis fizigi Valter Shottki sharafiga nomlangan)- to’g’ri ulanishda kuchlanish tushishi kichik qiymatli yarimo’tkazgichli diod. To’liq nomlanishi “Shottki bar’yerli diod”.
• Shottki bar’yeri – yarimo’tkazgichning metall bilan chegara qatlamida, elektronning yarimo’tkazgich va metalldan chiqish ishining qiymatlaridagi tafovutga barobar bo’lgan potentsial to’siq.

Stabilitron.

• Stabilitron-yarimo’tkazgichli diod bo’lib, Zenner diodi deb ataladi. Zenner diodi teskari ulanishda kuchlanishning ma’lum bir o’rnatilgan qiymatigacha izolyator vazifasini bajaradi, kuchlanishning qiymati belgilangan chegaradan oshganda ko’chkili uzilish sodir bo’ladi. Ko’chkili uzilishdan keyingi kuchlanishning qiymati, qarshilikning proportsional ravishda kamyishi hisobiga, o’zgarmaydi.

Ko’chkili va tunelli uzilish (o’tish).

Yuqori teskari kuchlanishda p-n o’tish rejimining keskin o’zgarish jarajoniga uzilish deyiladi.

P-n o’tish kengligining kichik qiymatlarida (kichik qarshiliklar bazasida), elektronlarning bar’yer to’sig’ini yengmasdan, undan o’tib ketishi tunelli uzilish (o’tish) deb ataladi.

Elektron yoki kovakning harakatlanishi jarayonida neytral atom bilan navbatdagi to’qnashuv paytida uning energiyasi atomni ionlashtirishga yetarli bo’lgandagi uzilish ko’chkili uzilish deb ataladi.

Bipolyar tranzistorlar qurilmasi, uning tuzilishi, ishlash printsipi, shartli belgilanishi, zona diagrammasi.

• Tranzistor-yarimo’tkazgichli elektron qurilma bo’lib, unda ikki elektroddagi tok uchinchi elektrod orqali boshqariladi.
• Bipolyar tranzistor-yarimo’tkazgichli elektron qurilma bo’lib elektr signallarini kuchaytirish, generatsiyalash va o’zgartirishga mo’ljallangan. BT lar 3ta yarimo’tkazgichli qatlam va ikkita p-n o’tishdan tashkil topgan. Markaziy qatlamdagi kontakt baza, chetki qatlamlar kollektor va emmiter deb nomlanadi. O’zaro simmetrik bo’lmagan chetki kontaktlarga nisbatan baza qatlami juda yupqa bo’ladi. Tranzistorning to’g’ri ishlashi uchun kolletor qatlam emmiterga nisbatan qalin bo’ladi.