Исследование в XXI веке апрель, 2023 г 1419 psixologiya fanining yirik ilmiy yo’nalishlari va maktablari

---

Международный
научный
журнал
№
9
(100), 
часть
3
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
апрель
, 2023 
г
1419 
PSIXOLOGIYA FANINING YIRIK ILMIY YO’NALISHLARI VA MAKTABLARI 
Savurboev Qobilbek Xolibek o‘g‘li 
Navoiy shahar “Profi” nodavlat universitetining
“ Psixologiya pedagogika” fakulteti sirtqi ta’lim talabasi 
Annotatsiya:
Ushbu maqolamda psixologiya fanining rivojlanishi qator bosqichlarni 
o‘z ichiga qamrab olib, bu davrlarda samarali tadqiqot ishlari olib borilganligi, Aynan 
tadqiqot ishlarini samarali bo‘lishi uchun fan doirasida tamoyillarni ishlab chiqish uchun 
zarurat sezila boshlaganligi,bu boradagi ishlar Amerika va boshqa chet el psixologiyasi 
yo‘nalishlari namoyondalari tomonidan ilgari surilganligi va XX asr boshlarida bixeviorizm, 
freydizm yo‘nalishlari vujudga kelganligi haqida bilib olasiz qolaversa, Freydizm 
yo‘nalishiga venalik psixiatr z.freyd asos solganligi haqida ham barcha ma’lumotlarga ega 
bo’lasiz. 
Kalit so’zlar
: 
Psixologiya, pedagogika, freydizm, Bixeviorizm , geshtal-psixologiya, 
E.Torndayk va Dj.Uotson, Psixoanalitik metod, ) Erkin uyishma, Tush Tahlili, Psixo-seksual 
rivojlanish, Oral bosqich, Anal bosqich, Genital bosqich, Latent bosqich, Fallik bosqichi. 
 
Psixologiya fanining rivojlanishi qator bosqichlarni o‘z ichiga qamrab olib, bu 
davrlarda samarali tadqiqot ishlari olib borilgan. Aynan tadqiqot ishlarini samarali bo‘lishi 
uchun fan doirasida tamoyillarni ishlab chiqish uchun zarurat sezila boshladi. Bu boradagi 
ishlar Amerika va boshqa chet el psixologiyasi yo‘nalishlari namoyondalari tomonidan ilgari 
surildi. XX asr boshlarida bixeviorizm, freydizm yo‘nalishlari vujudga kelgan edi. Bixeviorizm 
yo‘nalishi hayvonlarda o‘tkazilgan kuzatishlar natijasiga asoslangan bo‘lib, uning 
namoyondalari E.Torndayk va Dj.Uotsonlar hisoblanadi. «Bixeviorizm» ingliz tilida “hulq-
atvor” degan ma’noni bildiradi. Bu oqim psixika va ongni inkor qilib, hulq bilan tashqi muhit 
o‘rtasidagi munosabatlarni, qonuniyatlarni tekshirishni taklif qiladi. Ularning fikricha, 
psixologiyaning vazifasi stimulga (qo‘zg‘atuvchi), ya’ni sezgi a’zolariga ta’sir qilayotgan 
qo‘zg‘atuvchiga o‘q otish, unga qanday javob reaksiyasi bo‘lishini, yoki bunday reaksiyani 
qanday stimul tug‘dirishini oldindan aytib bera olishdan iborat. Bixevioristlarning formulasi 
«S -> R» dir. 
Freydizm yo‘nalishiga venalik psixiatr z.freyd asos solgan. uning fikricha, odam 
mohiyatiga ko‘ra hayvonga o‘xshaydi. odamning xulq-atvori va xarakatlari ikkita tamoyilga: 
rohatlanish va reallik tamoyiliga bo‘ysundirilgan bo‘ladi. bu oqim ham insonning ongiga 
ishonmaydi z. freyd o‘zining psixologik nazariyasini odam haqidagi, jamiyat va madaniyat 
haqidagi umumiy ta’limotga aylantirib, g‘arb mamlakatlarida katta e’tibor qozondi. 
Bu yo’nalish psixologiya tushunchasiga mutlaqo yangi nazariyalarni , strukturalizm, 
funksionalizm, bixeviorizm yoki geshtal-psixologiya yo’nalishlarining odam ruhiyati 
tushunchalariga qarama-qarshi fikrlarni olib keldi. Keling bu qarashlar haqida so’z yuritsak: 

---

Международный
научный
журнал
№
9
(100),