Iqtisodiyot‘‘ fakulteti “Menejment“ kafedrasi Fan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI VA O‘RTA TA’LIM VAZIRLIGI
SAMARQAND IQTISODIYOT VA SERVIS INSTITUTI.
‘‘ Iqtisodiyot‘‘ fakulteti

“Menejment“ kafedrasi

Fan:Iqtisodiyotda axborot-komunikatsion texnologiyalar va tizimlar
MUSTAQIL ISH
Mavzu:SHaxsiy kompyuter tuzilishi.

Bajardi:KMN-119 guruh talabasi:Ismayilova U.

Tekshirdi:Jomonqulova F.
Samarqand-2019
Windows tizimi va uning imkoniyatlari


Reja:

1. 
   Windows 3.11 qobig’i haqida tushuncha.
   
2. 
   Windowsning asosiy elementlari.
   
3. 
   Windowsning ishlash shartlari.
   
4. 
   Windowsning imkoniyatlari.
   

5.Xulosa

6.Foydalanilgan adabiyotlar va saytlar.

Windows 3.11 qobig’i haqida tushuncha.

Windows qobig’i (muhiti) foydalanuvchi uchun qulay bo’lgan ko’pgina imkoniyatlarga ega bo’lgan dasturdir. U MS DOS OS imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.

Windows muhitida ishlash natijasida foydalanuvchi ko’pgina qulayliklarga ega bo’ladi. Bunda fayl va kataloglarning nusxasini olish, ko’chirish, qayta nomlash, o’chirish va hakozo amallar tezda va yakkol bajariladi. Shu bilan birga bir paytning uzida bir necha kataloglar bilan ishlash imkoniyatiga ega.

Bu dastur bir paytning o’zida bir necha masalalarni yechish, ixtiyoriy printer va displey (adapter) bilan ishlash, MS DOS dasturlari bilan ishlash qobiliyatiga ega.

Yagona interfeysga, ya’ni Windows turli versiyalari dastur ilovalari bilan ishlashning standart qoidalariga egaligi muhimdir.

Hozirgi kunda Windows millionlab foydalanuvchilar e’tiborini o’ziga jalb etmoqda. Microsoft firmasi Windowsni takomillashtirish borasida doimo ishlamoqda. Shu bilan birga turli dastur ilovalarining yaratilishi Windowsning imkoniyatlarini yanada oshirmoqda. Bu Microsoft Word, Page Maker, Excel, CorelDraw va hakozolardir.

Windowsning imkoniyatlari.

Windows operatsion muhiti quyidagi imkoniyatlarga ega:

• 
  Universal grafika - Windows dasturlarining qurilmalarga va dastur ta’minotga bog’liqsizligini ta’minlaydi.
  
• 
  Yagona interfeys - Windowsda foylalanuvchining muloqoti yagona, ya’ni turli dasturlar bilan ishlash qoidalari umumiy. Shuning uchun yangi dastur bilan ishlaganingizda bu qoidalardan foydalanishingiz mumkin.
  
• 
  Mavjud dastur ta’minoti bilan muvofiqligi - Windows MS DOSning barcha amaliy paketlari, taxrirlagichlari, elektron jadvallari ishini to’la ta’minlaydi.
  
• 
  Ko’p masalaligi - Windows bir paytning o’zida bir necha masalani hisoblaydi, bir dasturdan boshqasiga o’tishni ta’minlaydi.
  
• 
  Mavjud operativ xotiradan to’liq foydalanish imkoniyati - Windows mavjud operativ xotiradan to’la foydalana oladi. Qurilma resurslaridan ham to’liq foydalanadi. Bu qurilmalar bilan muloqotni o’zi ta’minlaydi.
  
• 
  Ma’lumotlar almashuvi - Windows dasturlararo ma’lumotlar almashish imkoniyatlariga ega. Bu maxsus Clipboard (ma’lumotlar buferi), yoki DDE (ma’lumotlarning dinamik almashuvi, ya’ni boshqa dastur natijalaridan foydalanish), yoki OLE (ma’lumotlardan ularni taxrirlagan holda foydalanish) yordamida amalga oshiriladi.
  

Windowsning ishlash shartlari.

Windows 2 xil xil ishlash rejimiga ega:

• 
  Standart.
  
• 
  386ga kengaytirilgan.
  

Rejimning tanlanishi kurilma turiga bog’liq. Windows standart rejimda protsessorning himoyalangan rejimida ishlaydi. 386ga kengaytirilgan rejimda ishlash uchun 80386 protsessor va 2 M bayt operativ xotira zarur.

Standart rejimda ishlash uchun rejim belgisi «G’s», kengaytirilgan rejim uchun «G’3» o’rnatiladi. Rejim belgisi ko’rsatilmasa, kengaytirilgan rejim tushuniladi. Shaxsiy kompyuterda Windows o’rtanilish shartlari.

• 
  MS DOSning kamida 3.1 versiyasi bo’lishi.
  
• 
  20 Mbayt bo’sh joyli qattiq disk - HDD (Windowsning o’zi 6-10 Mbayt joyni egallaydi) va disketani o’qish uchun qurilma - diskovod.
  
• 
  Video adapter (EGA, VGA, Curillic VGA yaxshisi SVGA yoki TVGA va shunga o’xshash modeldagi adapterlar).
  
• 
  Chop etish qurilmasi - printer.
  
• 
  Sichqoncha (Mouse).
  
• 
  2 M bayt operativ xotira Windows uchun yetarli, lekin 4 Mbayt va undan ortiq xotiradan foydalangan maqsadga muvofiq.
  

Windowsning asosiy elementlari. Dastur darchasi.

Windowsda ekran «Desktop» deb ataladi. Barcha amallar unda bajariladi. Windows so’zining ma’nosi «Darchalar». Shuning uchun Windowsga kirganda dasturlar darchalarda bajariladi. Darchalarni joyini va o’lchamlarini o’zgartirish mumkin. Agar bir nechta dastur bajarilayotgan bo’lsa, darchalarni piktogrammalarga kichraytirish mumkin. Bu esa ekrandan unumli foydalanish imkonini beradi.

Darchalar 3 xil bo’ladi.

• 
  dasturlar darchasi;
  
• 
  xujjatlar darchasi;
  
• 
  muloqotlar darchasi.
  
• 
  Dasturlar darchasida bajarilayotgan dasturlar joylashadi. Darchaning yuqori qismida dastur nomi va menyu ko’rsatiladi. Dastur darchasi ekranning ixtiyoriy qismida bo’lishi mumkin.
  
• 
  Хujjat darchalarni dasturlar ochadi. Masalan: taxrirlagichlar darchada xujjatlarni hosil qiladi. Darcha sarlavhasida xujjat nomi yoziladi.
  
• 
  Muloqot darchalari foydalanuvchining ayrim komandalariga javoban savollarni chiqarishda foydalaniladi.
  

Darcha qismlari.

Har bir darcha umumiy qismlarga ega bo’lishi mumkin:

Bunda:

A - Sistemali menyu B - Kursor

V - Menyu satri G - Sarlavha satri

D - Darcha nomi Ye - Darchaning ish maydoni

J - Darcha hoshiyalari Z - Kichraytirish tugmasi

I - Kattaltirish tugmasi K – Sichqoncha belgisi

M - Gorizontal o’tkazgich N - Vertikal o’tkazgich

• 
  Sistemali menyu - darcha o’lchamlarini o’zgartirish, joyni almashtirish, yopish va masalalar ro’yxatiga o’tish imkonini beradi.
  
• 
  Sarlavxa satrida - dastur yoki xujjat nomi sistemali menyu, kichraytirish-kattalashtirish tugmachalari joylashadi. Agar ekranda bir necha darcha bo’lsa, joriy darcha sarlavo’a satri rangi va tusi bilan farqlanadi.
  
• 
  Darcha nomi - uning turiga bog’liq bo’lib, dastur yoki xujjat nomi, guruh, katalog nomidan iborat bo’lishi mumkin. Agar xujjat xotiraga yozilmagan bo’lsa, odatda unda «Bez imeni» (nomsiz) yozuvi turadi.
  
• 
  Menyu satrida mavjud menyu ro’yxati keltiriladi. Odatda dasturlar Fayl, Pravka yoki Redaktirovaniye (taxrirlagich), ? yoki Spravka (Yordam yoki ko’rsatma) va boshqa maxsus menyularga ega.
  
• 
  O’tkazgich-xujjatning darchaga sig’magan qismlarini ko’rish imkonini beradi.
  
• 
  Kichraytirish va kattalashtirish tugmalari yordamida joriy darcha o’lchamini piktogrammaga kichraytirish yoki yoyish mumkin.
  
• 
  Darcha xoshiyasi - darchaning tashki cheti. Uning yordamida darchani eniga yoki bo’yiga kattalashtirish yoki kichiklashtirish mumkin.
  
• 
  Darcha burchagi - darcha yuzasini kichraytiradi va kattalashtiradi.
  
• 
  Darchaning ish maydoni - ekranning dastur ishlayotgan qismi.
  
• 
  Kursor - ayni daqiqada ishlash mumkin bo’lgan joyni ko’rsatadi. Belgilangan joyga matn kiritiladi yoki rasm chiziladi.
  
• 
  Sichqoncha belgisi - kompyuterga sichqoncha o’rnatilgan bo’lsa hosil bo’ladi. Sichqoncha orqali yuqoridagi amallarni osongina bajarish mumkin.
  

1. 
   Windows ning Word dacturida asosan qanday ishlar amalga oshiriladi?
   

A Mantlar yaratish va uni chop etishga tayyorlash.

B) Тayyor matnlarni chop etish.

V) Chap va o’ng oynalarni baravariga olib tashlash yoki yana o’rnatish.

S) Fayllarni saqlash.

2. 
   Windows da ShiftQF10 tugmasining vazifasi nima?
   

A) Fayl va kataloglarni ko’chirish.

B Ajratilgan obekt minyusi ekranga chiqadi;

V) Fayl va kataloglar nomini o’zgartirish.

S) Ajratilgan qismni o’chiradi.

Microsoft firmasi tomonidan IBM PC turidagi rommpyuteerlar uchun maxsus yaratilgan dastur bulib uning foydalanuvchilar uchun kulay bulagan imkoniiyatlari mavjudyu Тizim kumagida NC dasturi kabi fayl va katalog yaatish, nusxa olish, kayta nomlash, uchirish, matinli fayllarni chop kilish, bir vaktda bir neshta katalog va fayllar majmuasi bilan yakkol grafik rejimida ishlash mumkin.Shu bois bu dasturni ayni vaktda millionlab foydalanuchilar uz amaliy ish faoliyatlarida keng kullashmokda. Microsoft firmasi garchand WINDOWS dasturini dastlab 1983 yilda yaratgan bulsa-da, yildan-yilga uni takomillashtirmokda. Dastlab,WINDOWS 3.Хversiyalari, yakin utgan davrda WINDOWS 95, oradan uch yil o’tibWINDOWS 98 versiyalari butun jaxonga, xususan Uzbekistonga xam kirib keldi.Joriy yil boshlab WINDOWS 2000 versiyasi xam ishlatila boshlandi.

Respublikamizda ayni vaktda oliy va urta maxsus bilim yurtlari ukuv jarayonida kuprok WINDOWS 3.1-3.11 versiyalari, WINDOWS 95 xamda WINDOWS 98 versiyalari ishlatilmokda Shu bois,biz barcha WINDOS dasurlari uchun yagona umumiy malumotlar xususida (garchand ular bir-biridan fark kilsa-da)xamda WINDOS dasturi kumagida ish lovchi WORD,Excel,Paint dasturlari xakidagi qisqcha malumot beramiz.

Windosni yuklash va undan chiqish.

Windowsni yuklash uchun MS DOS operatsion tizimi buyuruqlar satrida win buyrugi klaviatura orqali kiritilib Enter bosiladi yoki NCdarachasidan WINDOWS katalogiga kirib,win.com fayli ustiga ko’rsatkich keltirib Enter bosiladi. Natijada ekranda dastlab WINDOWS belgisi tushurilgan zarvaraQ, so’ngra taminlash dasturi ochiladi. Zamonaviy kompyuterlarda Windowsning zikr etilgan oxirgi versiyalari ishlatilyotganligi sababli ular asosiy operatsion tizimiga aylangan MS DOS operatsion tizimi va NC qobiq dasturlari va ular asnosida yaratilgan dasturlarga extiyoj bir oz susaydi.Shu bois ko’pchilik kompyuterlar yuklanishi bilan Windows 98 qobiq dasturi bevosita ishga tushadi.Uning tartibidagi boshqa dasturlarga murojat etish Pusk (yuklash) tuugmasi yordaamida.

Windowsdan chiqish uchun Pusk tugmasinig Zaversheniye raboto’ bandiga kirib u yerda kompyuterni o’chirish, Qaytadan ishga tushurish, MS DOS rejimida ishga tushurish,yoki kompyuter ishlashni vaQtincha to’xtatish kabi ishlarni bajarish mumkin. Alt-F4 tugmalarni birgalikda bosib Windowsdan chiqish xam mumkin,bunda chiQish haqidagi kompyuter so’roviga OK (Ha)ni "sichqoncha" ko’rsatkichi bilan tanlab javob berish zarur.

Eslatma. Ayrim kompyuterlarda yuklash jarayoni foydalanuvchi tomonidan o’zgartirlgan bo’lishi ham mumkin.

Windows ish stoli va uning yorliqlari. Windows dasturi yuklanganidan keyin ekranda Windows 98 dasturining taminlash darchasida "Ish stoli" xosil buladi.

Ish stolida tizim va amaliy dasturlarga mos keluvchi qrliklarning turli kurinishlari xosil buladi. «MOY KOMPYuТER» (Mening kompyuterim)-disklar bilan ishlash,yangi faylva kataloglar yaratish,kompyuterning va tashki kurilmalarni sozlash kabi vazifalarni bajaradi.

«MOY DOKUMENТI»(Mening xujjatlarim)-Foydalanuvchining amaliy ishlangan xujjatlari jamlanadi.

«PROVODNIK» (Boshlovchi )-fayl va kataloglar ustida amallar, fayllarni izlash va ishga tushurish kabi vazifalarni bajrishga mo’ljallangan.

«PORТFEL»- Internet tizimida foydalanish uchun tanlangan hujjatlar saqlanadi.

«KORZINKA»- nokerak dasturlar, fayllar va kataloglaruzil-kesil yo’qotilishi oldidan vaqtincha saqlash uchun mo’ljallangan dastur .

Ayni vaQtda kompyuteringzda Windowsning ingilizcha yoki ruscha versiyasi o’rnatilgan bo’lishi mumkin. Windows ning ingilizcha versiyasi kompyuteringizda o’rnatilgagn bo’lsa,tizim va tatbiQiy dasturlar yorliQlari ingilizcha tavsifda berilgan bo’ladi.

Shuni eslatib o’tamizki, Windows 3.1-3.11 versiyalarining taminlash dasturi Windows 95 va Windows98 versiyalaridan farQ Qiladi .

Ish stoliga yangi jild yoki yoriQlarni Qo’shish uchun "sichQoncha" ning o’ng tugmasi biror bo’sh joyda bosiladi va hosil bulgan muloQot darchasidan Sozdat bandi faollashtiriladi Natijada hosil bo’lgan ikkilamchi muloQot darajasidan kerakli bo’limi tanlab olinib, ish stolida tizim bo’yicha yangi yorliQ yoki jild hosil qilinadi.So’ngra ularga zaruriy dasturlar majmo’asini joylashtirish va nom berish orqali foydalanishimiz mumkin.

Pusk tugmasi va uning bo’limlari va u bilan ishlash.

Ish stolida mavjud yorliQ va jildlardan foydalangan holda tizim yoki amaliy dasturlarni bevosita faollashtirish va yuklash imkoniyatiga ega bo’lamiz.Shu bilan birga kompyuter xotirasida mavjud barcha dasturlarni ish stolida hosil Qilish maQsadga muvofq emasyu Bu dasturlarga murojaat etishning samarali usuli Pust (Yuklash) tugmasini ishga tushirishdir.

Pusk tugmasi yordamida Programmo’ bo’limiga murojaat etilganda, ikkilamchi daraja hosil bo’lib, unda foydalanuvchi o’zi uchun zarur deb hisoblagan dasturlarni tanlashi mumkin. Bu dasturlar orasida asosiylari virusdan kompyuterlarni himoyalovchi, fayllarni arxivlashtiruvchi, Office, standart, boshlovchi va amaliy dasturlar hisoblanadi. Masalan, Programmo’-Standartno’e-Slujebno’e ketma-ketligidan foydalangan holda disk holatini nazorat qilish, tozalash, tekshirish kabi ishlarni amalga oshirish mumkin.

Mazkur menyuga yangi bo’limlar yoki bandlar qo’shish uchun Nastroyka bo’limida Panel zadach i menyu "Pust" bandi orqali Panel zadach muloqatli darchasiga kirib, Nastroyka menyu qismiga o’tiladi. Bu yerda Obzor.... tugmasi orqali kerakli dastur taklif etilgan jadvaldan tanlab olinib mos keluvchi yorliqlar qo’yiladi.

Panel zadach darchasida Parametro’ panelo’ zadach bandi masalalar satri (ekranda eng quyi satr) ni tahrir qilishi mumkin.

6.4 Windows dasturlari darchasi va menyusi Windowsning barcha dasturlari darchada joylashgan bo’lib o’z menyu satriga ega bo’ladi, ya’ni har bir dastur uchun alohida muhit yaratilgan bo’lib, u yerda maxsus buyruqlar va ko’rsatmalar mavjud. Dastur oynasining yuqorigi qatorida dastur nomi, tagida menyu satri joylashgan bandlar o’z navbatida qism-bandlarga bo’linadi. Qism bandlarning ba’zilari ko’rsatkichga ega va ular navbatdagi darchaga ega bo’ladilar.

Menyu bilan ishlash uchun "sichqoncha" tugmasini menyu qatorini bosish lozim, so’ngra menyu osti buyruqlarini ko’rastuvchi to’rtburchak shaklida soha ochiladi. Kerakli buyruqlarni berish uchun mos buyruq bandi tanlanadi va "sichqoncha" buyrug’i bosiladi. Agar biror boshqa buyruq kiritilish uchun oldingisini bekor qilish lozim bo’lsa, shu me-

nyudan tashqari joyda "sichqoncha" tugmasi bosiladi. Agar boshqa biror buyruq kiritilishi uchun oldingisini bekor qilish lozim bo’lsa, shu menyudan tashqari joyda "sichqoncha" tugmasi bosiladi.

Хususan, Windows 98 Microsoft Access tatbiqiy dasturida "Fayl", "Vid", "Vstavka", "Servis", "Okno", "?" asosiy menyu bo’limlari mavjud bo’lib, biz ularni misolidi deyarli barcha tatbiqiy dasturlar uchun umumiy bo’lgan bo’limlar vazifalari bilan tanishib chiqamiz.

"Fayl" buyruqlar to’plamidagi bandlar quyidagi vazifalarni bajaradi.

Sozdat- Yangi fayl tashkil qilishda ishlatiladi. Otkro’t- Хotiradagi faylni ekranga chiqaradi.
Zakro’t- Ekranni fayldan tozalash.

Soxranit-Faylni xotiraga kiritadi Soxranit kak-Faylni biror nom bilan xotirada saqlaydi Versii-Fayllarning biror variantini saqlab qoladi Parametro’ stranitso’-Sahifa uchun hoshiya, varaqning o’lchami, qog’oz uzutish usuli beriladi Predvaritelno’y prosmotr-Hujjatlar bilan dastlabki tanishuv Pechat-Hujjatlarni chop etish usulini aniqlash Otpravit-Faylni tanlangan yo’nalish bo’yicha jo’natadi Svoystva-Fayl xossalari haqida ma’lumot berish Jadvalda keltirilgan asosiy bandlar o’z navbatida ikkilamchi darchaga ega bo’lib, u yerda bandlar vazifalari va imkoniyatlari aks ettiriladi. Masalan, qaralayotgan qismning Svoystva bandi faollashtirilganda, ikkilamchi darchada faylning umumiy xossasi, yaratilgan xujjatning o’zgartirilganligi haqidagi statistika va tarkibi haqida ma’lumotlar olish mumkin.

"Pravka" qismida joriy sahifaga tegishli ishlarni amalga oshiruvchi bandlar mujassamlashgan.

Excel elektron jadvallar bilan ishlash.

Excel 97 dasturini yuklashdan oldin Windows 98 dasturini yuklash lozim. Bu esa sodda, ya’ni hozirgi paytda kompyuter yuklanishi bilan amalga oshiriladi.

Excel dasturini yuklash jarayoni quyidagicha:

1. Kompyuter yoqiladi. Ekranda muloqat oynasi paydo bo’lib, foydalanuvchi ismi va paroli so’ralsa, ular kiritilib "Enter" tugmasi bosiladi.

2. "Sichqoncha" ko’rsatkichi ekranning quyi qismida joylashgan Pusk tugmasi keltirilib, chap tugmasi bosiladi.

3. "Sichqoncha" ko’rsatkichi "Programmo’" bandiga keltiriladi va bosiladi

4. Dasturlar ro’yxatidan Microsoft Excel tanlanadi va "sichqoncha"

tugmasi bosiladi, natijada Excel dasturining zarvarag’i ekranga chiqadi, so’ngra Excelning ish jadvali ekranda chiqadi.

Excel menyu bo’limlari tavsifi Excel dasturi o’z menyusi va uskunalar majmuasiga ega bo’lib, uning menyusida quyidagi bo’limlar majud. Fayl, Pravka, Vid, Vstavka, Format, Servis, Danno’y, Okno va ?

Yuqorida keltirilgan bo’limlar bandlarining shakli Microsoft Office dasturlarinikiga aksariyat hollarda o’xshash bo’lsa-da, mazmunan Excel ning maqsadi va vazifalaridan kelib chiqib tuzilgan.

bundan tashqari, ba’zi bo’limlar faqat mazkur dasturga tegishli vazifalarni bajaradi.

Fayl buyruqlarim to’plami ko’magida: yangi jadval tashkil etish, xotiradagi jadvalni ochish, jadvalni yopish, jadvalni xotiraga kiritish, faylga yangi nom berish, faylni moslashtirib saqlash, ishchi sohasini saqlash, sahifa parametrlari, chop qilish sohasini berish, jadvalni dastlabki kuzatish, jadvalni choa etish, faylni kerakli manziligi uzatish, jadvalni xossalari , fayllar majmuasi, chiqish kabi amallarni bajarish mumkin bo’lib, qayd etilgan vazifalar Microsoft Office guruhidagi dasturlar uchun umumiydir.

Qo’shimcha Soxranit rabochuyu oblast ishlayotgan pechato’ dasturning belgilangan qismini chop etish.

Paremetro’ stranitso’ bandi sahifasi hoshiyasini tanlash, kolontitul joyini belgilash, varaqning o’lchamlarini va chop etish usulini tanlash kabi vazifalarni amalga oshradi.

Otpravit bandi yordamida hosil qilingan elektron jadvallar tashqi xotiralarda saqlash uchun disk yurituvchilariga, internet tarmoqlaridagi kerakli manzillariga jo’natiladi.

Svoystva bandi fayl haqida umumiy ma’lumot beradi, masalan, egallab turgant hajmi, yozilgan payti, oxirgi marta o’zgartirishlar kiritilgan sanasi va hakazo.

Pravka bo’limi

Pravka bo’limidagi Zapolnit va Ochistit bandlari kataklarning belgilangan yo’nalishi nusxasini oladi yoki tozalaydi. Udalit... bandi fayl qismini olib Outluct kitobiga joylashtiriladi. Udalit list bandi varaqning yo’qotadi. PeremestitG’skopirovat list Excel ish kitobi sahifasini kerakli joyga siljitadi yoki nusxasini yangi sahifada hosil qiladi. Qolgan bandlar Microsoft Office guruhidagi dasturlar uchun umumiy bo’lgan vazifalarni bajaradi.

Vid bo’limi

Obichniy bandi varaqning Excel dasturi uchun tabiiy bo’lgan ko’rinishning ekranda hosil qiladi. Razmetka stranitso’ varaqni chop etishga tayyorlanadi. Stroki formul formulalar bilan ishlash satrini ekranga hosil qiladi. Predstavleniya bandi faylni chop etishda qo’shimcha parametrlarini kiritadi.

Masshtab bandi javdvalni ekranga chiqarish o’lchamlarini aniqlaydi. Bo’lim bandlari katak, satr, ustun va varaq ustida amallar bajarish uchun mo’ljallangan bo’lib, ularning mazmuni quyidagicha: kataklar nusxasini olish, sahifaga yangi satr qo’shish, yangi ustunlar qo’shish, faylga yangi varaq qo’shish, diagrammalar tanlash, sahifani ajratish, funksiyalar tanlash, faylga nom berish, izohlar hosil qilish, tasvirlarni chiqarish, xaritalar hosil qilish.

Mazkur bo’limning dastlabki to’rtta bandi dastur ishlashi davomida vujadga keluvchi joriy vazifalarni (yangi katak, ustun, satr hosil qilish) bajarishga mo’ljallangan. Diagramma bandi esa dastur natijalarini foydalanish qulay bo’lgan chizma, gistogramma, diagramma ko’rinishlarini hosil qiladi. Bandga murojaat qilinganda ekranda muloqatli oyna hosil bo’ladi.

Dalee tugmasi bosiladi va ekranda qiymatlarini chegarasini belgilovchi va tasvir hoshiyalarini izohli yozuvlar hosil qiluvchi Diapozon danno’x deb nomlanuvchi oyna paydo bo’ladi. Mazkur oynada elektron jadvalda olingan natijalarni tasvirlashning 75 xil usuli foydalanuvchi uchun taklif qilinadi. Ularning orasidan, masalan, doiraviy diagramma tanlab olingandan so’ng, Dalee tugmasi bosiladi va ekranda qiymatlarning chegarasini belgilovchi va tasvir hoshiyalarida izohli yozuvlar hosil qiluvchi oyna paydo bo’ladi.

Diagramma turiga qarab Siz har xil qaralayotgan masala bo’yicha ma’lumotlar olishingiz va xulosa chiqarishingiz mumkin. Aytaylik, chiziqli va gistogramma ko’rinishidagi diagrammalar, masalan, sotuv hajmlarini taqqoslash qulay bo’lsa, doiraviy diagrammalar sohalarning yana bir imkoniyati shundaki, diagrammani uning turini tanlab olidandan ekranda ko’rish mumkin.

5.xulosa

Operatsion tizim - bu maxsus dastur bo’lib, bu dastur asosiy vazifasi - kompyuter ishini boshqarish, kompyuter va foydalanuvchi o’rtasida muloqotni o’rnatish, tashqi qurilmalar ishlash holatlarini sozlash va ular bilan muloqotni o’rnatish, har xil dasturlarni ishga tushirish va ular ishlash holatlarini ta‘minlash.
Operatsion tizimlardan eng taniqlilari bu Microsoft firmasining MS-DOS va Windows dasturlari, Apple firmasining Macintosh dasturi, Unix va Linux dasturlari.
Dunyoning 70% kompyuterlari Microsoft korporatsiyasi tomonidan yaratilgan operatsion tizimlar bilan jihozlangan. Bo’lardan 1981 yilda yaratilgan - MS-DOS dasturi, 1991 yilda yaratilgan - Windows 3,1 dasturi, 1995 yilda yaratilgan - Windows 95 dasturi, 1998 yilda yaratilgan – Windows 98 dasturi, 2000 yilda yaratilgan - Windows 2000 dasturi, 2001 yilda yaratilgan - Windows Millennium Edition va Windows XP dasturlari. Windows dasturning taniqli bo’lishining asosiy sababi bu - ish jarayoni soddaligi, ko’p vazifali rejim, bir xil ishlash interfeysi va boshqa qulayliklar. Boshqa operatsion tizimlarga o’xshab Windows dasturi ham kompyuter xotirasiga kompyuter yoqilish vaqtda avtomatik ravishda yuklanadi.
Windows so’zi inglizcha “window”-oyna degan ma’noni anglatadi. Windows-oynalar, ya’ni Windows operatsion tizimida oynalar bilan ishlaydi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. 
   Umumiy o’rta ta’limning davlat standarti va o’quv dasturi. 5 maxsus son.
   

Тoshkent, «Sharq», 1999 yil

2. 
   Тayloqov.N va boshqalar. «Informatika va ХТ asoslari». 1-2 qismlar,
   

Тoshkent, «O’qituvchi». 2002 yil

3. 
   Abduqodirov va boshqalar. «Informatika va ХТ asoslari» . 8-9 sinflar uchun. Тoshkent, «O’qituvchi»,1996 .
   

5. B.Boltayev va bosh. – «Informatika darsliklari» Тoshkent-1997

6. Azlarov Т. – «Informatikadan davlat ta’lim standartlari» Figurnov V.E. «IBM dlya polzovatelya». Moskva 1997

7. www.Ziyonet.uz