6-вариант
Инвестиция лойиҳалари (Лойиҳа, дастур, инвестиция, инвестор, хориж инвестицияси)
Инвестиция дастурлари (Инвестиция лойиҳалари, инвестиция сиёсати, инвестбанк)
Инвестицияларнинг турлари. (реал, интеллектуал, молиявий, иннавацион)
JAVOBLAR
Loyiha – muayyan boshlang’ich ma’lumotlar va talab etiladigan natijalar
(maqsad) bilan bog’liq bo’lgan, uni yechish usulini o’zida mujassam etgan ayrim
vazifa (“Loyihalarni boshqarish to’g’risida bilimlar Kodeksi”, Loyihalarni boshqarish
instituti, AQSh);
Loyiha (angl. Project) – nima uylab topilgan yoki rejalashtiriladigan nimadir,
masalan, katta korxona (tolkoviy slovar Webster).
“Investitsiya loyihasi” tushunchasi 2 xil ma’noda talqin etiladi:
- muayyan maqsadlarga erishish (muayyan natijalarni olish)ni ta’minlovchi
qandaydir harakatlar kompleksini amalga oshirishni nazarda tutuvchi ish, faoliyat,
chora-tadbir sifatida;
- qandaydir harakat, faoliyatlarni amalga oshirish uchun zarur bo’lgan
tashkiliy-huquqiy, texnik, hisob-moliyaviy hujjatlar tizimi sifatida.
Birinchi holatdagi mazmunga “xo’jalik tadbiri”, ish “ishlar yig’indisi”,
“loyiha” terminlari yaqin hisoblanadi.
Loyihaning amalga oshirilishi ma’lum ichki dinamik va tashqi muhit
qurshovida yuz berib, unga ma’lum ta’sirini o’tkazadi. Shu bilan birga, qurilish
loyihalarida bino etilayotgan qurilma konstruktsiyalariga tushadigan barcha turdagi
statistik va dinamik yuklarni aniqlay olish va hisoblay olish zarurligi kabi, kengroq
ko’lamdagi loyihada ham, loyihaga va uning muhitiga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan
barcha jismoniy, iqtisodiy, ijtimoiy, moliyaviy tashkiliy va h.k. omillarni aniqlash va
hisobga olish muhim, ma’lum sharoitlarda bunday omillarning har biri loyiha uchun
xavfli bo’lib chiqib, uning buzilishiga olib kelishi mumkin.
Инвестиция лойиҳалари тушунчаси икки маънода қўлланилади:
1.Белгиланган мақсадларни амалга оширишга қаратилган
хатти-ҳаракатлар мажмуини амалга оширишни кўзда тутувчи иш,
фаолият, тадбир сифатида.
2.Бу фаолиятни амалга ошириш учун зарур бўлган ташкилий-
ҳуқуқий ва ҳисоб-молия ҳужжатлари тизими сифатида.
Investitsiya — (nem. –{Investition}-, lot. Investio) soʻzidan olingan boʻlib, asosan, ishlab chiqarishga uzoq muddatli qoʻyilmalar sarfi, yaʼni xarajatlar yigʻindisi deb talqin etilgan. Investitsiya — foyda (daromad) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish maqsadida, davlat, yuridik va jismoniy shaxslar (investorlar) tomonidan cheklangan imkoniyatlardan samarali foydalanib, cheklanmagan ehtiyojni qondirish uchun iqtisodiyotning turli sohalariga maʼlum muddatga sarflangan barcha turdagi boyliklardir. Real investitsiya asosiy fondlar va aylanma mablagʻlarga investorlar tomonidan qoʻyiladigan barcha turdagi boyliklar. Moliya investitsiyalar — qimmatli qogʻozlar (aksiya, obligatsiya) sotib olishga va bank depozitlariga uzoq muddatga jalb qilingan qoʻyilmalar. Intellektual investitsiyalar — mutaxassislarni tayyorlash, tajriba, ilmiy tekshirish, litzensiya va nou-xau berish, mualliflik huquqi va boshqalar. Investitsiyalar kim tomonidan kiritilishiga qarab 2 turga boʻlinadi: - Ichki investitsiyalar. - tashqi investitsiyalar. Ichki investitsiyalar — mamlakat hududida ichki investorlar tomonidan amalga oshiriladigan investitsiyalar hisoblanadi. Tashqi investitsiyalar — foyda olish maqsadida chet el investorlari tomonidan boshqa davlat iqtisodiyotiga qoʻyiladigan investitsiyalardir.
Investitsiya dasturi (keyingi o’rinlarda dastur deb ataladi) – bu Respublika iqtisodiyotini barqaror va tadrijiy rivojlantirishga erishishga, tabiiy, mineral xom-ashyo, moliyaviy, moddiy va mehnat resurslaridan oqilona foydalanish yo’li bilan Respublikaning ayrim tarmoqlari va mintaqalarini tarkibiy o’zgartirishning asosiy ustuvorliklarini va strategik vazifalarini amalga oshirishga yo’naltirilgan bir - biri bilan o’zaro bog’langan chora tabdirlar kompleksidir. Investitsiya dasturini shakllantirishning asosiy tamoyillari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:
- investitsiya jarayonlarini boshqarish sohasida davlat siyosatini amalga oshirish, maqbul shartlarda xorijiy investitsiyalarni va kreditlarni jalb etish, shuningdek loyihalarni tanlab olish va ularning amalga oshirilishi monitoringini olib borish asosida ulardan samarali foydalanish mexanizmini yaratish;
-belgilangan davlat ustuvorliklari asosida eng muhim tarmoqlarini va faoliyat sohalarni qo’llab quvvatlash;
- ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan tarmoqlarni (ta’lim, soliqni saqlash) birinchi navbatda, moliyalashtirish;
- transport infratuzilmasini rivojlantirish va takomillashtirish;
- investitsiya loyihalarni investitsiya dasturining aniq ro’yxatiga oldindan belgilangan mezonlar asosida kiritish;
- ilgari boshlangan ob’ektlarni tugallash uchun markazlashtirilgan investitsiyalarni, birinchi navbatda, ajratish.
Do'stlaringiz bilan baham: |