Ijtimoiy fanlar

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI DAVLAT ARXITEKTURA VA QURILISH QO’MITASI

MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI SAMARQAND DAVLAT ARXITEKTURA-QURILISH INSTITUTI

“QURILISH” fakulteti

“IJTIMOIY FANLAR” kafedrasi

“SOTSIOLOGIYA” fanidan

MUSTAQIL ISH

Mavzu: Hujjatlarni o’rganish metodi.

Bajardi: 402-BIK talabasi

Keldiyev Anvar

Qabul qildi: Qo’ldoshev A.

Reja:

1. 
   Kirish.
   

2. 
   Hujjatlarni o’rganish.
   

3. 
   Sotsiologik tadqiqotlarni tashkil etish va umumlashtirish. 
   

4. 
   Xulosa.
   

Hujjatlarni o’rganish.
Hujjatli tadqiqot – ish mobaynida bosma va qo’lyozma materiallardan samarali va sistemali tarzda foydalanish ko’pincha e'tibordan chetda qolib ketadi. Hujjatli tadqiqot – sotsiologik tadqiqot yig’ishning eng keng tarqalgan usullaridan biridir.

Hujjatli tadqiqotlarda arxiv materiallari, davlat xo’jjatlari, davlat xo’jjatlari, xatlar, sud bayonnomalarini kiritish mumkin. Tadqiqotda foydalanilayotgan hujjatlar qatoriga o’rganilayotgan mavzu bo’yicha avval o’tkazilgan tadqiqotlarning natijalari, xulosalarini ham kiritish mumkin. Hukumatlar tomonidan keltiriladigan ma'lumotlar juda keng ko’lamli bo’lib, bir necha manbaalarni o’z ichiga oladi. Masalan, muntazam ravishda, ma'lum vaqt oralig’i bilan, aholini ro’yxatga olish olib boriladi. Bu esa ko’plab ijtimoiy va iqtisodiy masalalar bo’yicha batafsil ma'lumotlar beradi. Bunday so’rovdagi savollarga javob berish majburiy bo’lgani uchun, olingan materiallar ancha to’liq va batafsil bo’ladi. Bulardan tashqari statistik hujjatlar, guvohnomalar, protokollar, hisobga olish ma'lumotlari ham mavjud. Shaxsiy hujjatlarga: avtobiografiya, xotiranomalar, xatlar kiradi. Hujjatlarni o’rganishning avtobiografik metodini F.Znanetskiy ishlab chiqqan. Sotsiolog hujjatlarni batafsil ko’rib chiqib o’rganadi. Shuning uchun hujjatlar sotsiolog va tarixchi mutaxassislariga qimmatbaho material hisoblanadi. Hujjatlarni o’rganish metodini o’tkazish, texnikai qo’yidagicha bo’ladi: 

Belgilarni, tushunchalarni aniqlash va analiz qilish. 

Bu ko’rsatkichlarni tekst bilan o’zaro nisbatini aniqlash. 

Ko’rsatkichlar uyicha miqdoriy analiz qilish. 

Kontekst (nutq yoki asarning tugallangan parchasi) ni sharxlab xulosalash.

Xujjatli manbalar ishonchliligini turlicha bo’ladi va ulardan foydalanayotgan tadqiqotchi ularning haqiqiyligini to’gri baholay bilishi zarur. Chunki, gazeta , jurnal, maqolalarida, ma'lumotlar ko’pincha ishonchsiz manbalardan olingan bo’ladi.

Xulosa qilib aytadigan bo’lsak sotsiologiyadagi tadkikot usullariga qo’yidagicha ta'rif berish mumkin: 

Anketalashtirish (yozma shakldagi so’rov). 

Intervyu (suhbatlashish, og’zaki so’rov). 

Sosiometriya – (guruhdagi shasxlararo munosabatlarni o’rganish). 

Test – (maxsus qayta ishlangan vositalar, rasmlar, savollar yordamida shaxsiy sifat va qobiliyatlarni aniqlashga qaratilgan so’rov). 

Ekspert – (mutaxassislarga tegishli bo’lgan so’rov). 

Panel – (guruxlarning belgisiga ko’ra bir-birini taqqoslash va farqlash). 

Yaxlit – (jamoatchilik fikrini, aholini ro’yxatga olishni o’rganish). 

 Pilotaj – (informasiya olish).

Ushbu sotsiologik so’rovlarning barchasi maxsus o’z xususiyatlariga ega. O’rganilayotgan muammoni ular xususiyatlaridan kelib chikib, hal kiladi.

 Ijtimoiy - ma'naviy, iqtisodiy taraqqiyotning hozirgi bosqichi, jamiyat hayotining turli jabxalariga zamonaviy texnik vositalar va yangi texnologik jarayonlarning singib borishi, yangi istiqlol mafkurasi oliy maktab tizimidagi ta'lim - tarbiya ishlari darajasining oshib borishiga sabab bo’lmokda. «Bozor munosabatiga o’tish davrida, -deb ta'kidlaydi Prezidentimiz I.A.Karimov,-ijtimoiy soha-sog’liqni saqlash, ta'lim, madaniyat va san'at, shuningdek, ilm-fan ayniqsa mushkul ahvolda qolmoqda. Hozirgi murakkab davrda bu tarmoqlarni qat'iy qo’llab quvvatlash, shu sohalarda ishlayotgan kishilar mehnatini munosib baholash uchun shart-sharoitlarni vujudga keltirishi zarur (I.Karimov. O’zbekiston kelajagi buyuk davlat, T. «O’zbekiston» 1992 y, 32-bet).

Xulosa.

Menga mustaqil ish tariqasida berilgan sotsiologiya fanidan “Hujjatlarni o’rganish metodi.” tog’risidagi mavzu yoritar ekanman. Men bu mavzuni mustaqil ravishda ishni yozish jarayonida turli xildagi sotsiologik manbalarga oid bir nechta adabiyotlardan foydalandim.

Bunda men o’zim uchun yangdan yangi ma'lumotlarga ega boldim. Endilikda men Hujjatlarni o’rganish metodi. tog’risida o’z fikrimga ega boldim. Men o’ylaymanki kelajak hayot faoliyatimda yoki ish jarayonimda jamiyat hayotda bu to’plagan o’rgangan ma'lumotlarimni o’z foydamga ko’rsatam ajab emas.