Huquqiy hujjatlari fanidan normativ huquqiy

TARIX TA’LIM YO’NALISHI
319-GURUH TALABASI
UBAYDULLAYEV DOSTONNING
TA’LIM TARBIYA JARAYONLARINING MEYORIY
HUQUQIY HUJJATLARI FANIDAN
NORMATIV HUQUQIY
XUJJATLAR
TUSHUNCHASI VA TURLARI.
MAVZUSIDAGI TAQDIMOTI
 
Reja:
1. Huquqiy hatti-harakat tushunchasi, belgilari va turlari
2. Huquqbuzarlik tushunchasi, belgilari va tarkibi.
3. Yuridik javobgarlik tushunchasi, prinsiplari va turlari.
Huquqiy hatti-harakatlar – shaxs xatti-harakatining yuridik normalarga mos bо`lishi, ya`ni huquq normalari asosidagi xarakatdir.
Bu qonunga mos, ijtimoiy xatti-harakat bо`lib, yuridik shakldagi qonuniy hatti-harakat ta`sirida huquq amalda bо`ladi. Huquqiy hatti-harakat doirasi va chegarasi huquqiy normalarining dispozitsiyasi bilan belgilanadi. Aynan u huquq tartibotning mohiyati hisoblanadi.
Huquqiy hatti-harakat yо`li bilan jamiyat boshqariladi, uning meyoriy hayot faoliyati tartibga solinadi, fuqarolarning huquq va majburiyatlari amalga oshiriladi. Jamiyatimizda vujudga keladigan va amalda bо`layotgan huquqiy munosabatlarning asosiy qismi о`z asosiga kо`ra, huquqiy hatti-harakatdan iboratdir.
Xukukiy tartibga solish mexanizmi va uning elementlari.
Xukukiy tartibga solish jarayoni - ijtimoiy munosabatlarga xukukiy ta`sir etish, ularni amalga oshirish, rivojlantirishning kat`iy belgilangan tartibidir.
Xukukiy tartibga solish jaraeni xar kanday ijtimoiy jarayonlar singari boshlanish va nixoyalanish nuktalariga ega. Bu jarayon davlat tomonidan normativ-xukukiy akt urnatilishidan boshlanadi.
Xukukiy norma davlatning irodasini uzida mujassamlashtiruvchi, uni xukukiy munosabat ishtirokchilariga yetkazuvchi vosita sifatida paydo buladi va amalga oshadi.
Xukukiy tartibga solish jarayonini uch asosiy boskichga bulish mumkin:
1) ijtimoiy munosabatlarni koidaga soluvchi (reglamentatsiya kiluvchi) xukukiy normalarni yaratilish boskichi;
2) xukukiy norma asosida muayyan subyektlarda xukuk va burchlar kelib chikkan chogda yuridik normalarning amal kilish boskichi;
3) xukukiy normada nazarda tutilgan xolatlar, xukuk va majburiyatlar vujudga subyektiv xukuk va burchlarning amalga oshirilish boskichi;
Xukukiy tartibga solish jarayonining uch boskichiga uchta muxim element muvofik keladi:
a) xukukiy normalar;
b) xukukiy munosabatlar;
v) subyektiv xukuk va burchlarning amalga oshirish aktlari.
Xukukiy tartibga solish jarayonining xar bir asosiy belgisi uz navbatida uziga xos kichik tizimlarni tashkil etadi
Xukukiy normalarning amal kilish boskichidagi xukukiy munosabat tizimiga kuyidagilar kiradi:
Hukuk subyekti, yuridik faktlar, umumiy va muayan xukukiy munosabatlar.
Xukukni amalga oshirish boskichi tizimiga kuyidagilar kiradi: xukukiy munosabat katnashchilari individual aktlari, xukukni kulanish aktlari.
Sanab utilgan tizimlarni xukukiy tartibga solish jarayenining buginlari deb atashimiz mumkin.
Xukukiy tartibga solish jarayenida amal kilinadigan elementlarning mujassam bir butunligi xukukiy tartibga solish mexanizmini tashkil etadi.
Xukukiy tartibga solish mexanizmi-bu maksad va vazifalarga muvofik ravishda ijtimoiy munosabatlarga samarali xukukiy ta`sir etishni taminlovchi xukukiy vositalarning mushtarak tizimidir.
Adabiyotlar:
1. Davlat va huquq nazariyasi. Darslik. Toshkent. 2009. Y.f.d.,prof.X.T.Odilqoriyev. О`zb.Resp.I,I.V.Akademiyasi

• Антонов И. П. Основи правовой системи Федеративной Республики Германий. (Теоретический и историко-правовой аспекти). – М.: Академия управления МВД России, 2003. – 147 c.
• Боботов С. В., Жигачев И. Й. Введение в правовую систему США. – М.: Норма, 1997. – 333 с.