Butunjahon savdo tashkiloti tashkil etilish tarixi
Butunjahon Savdo Tashkilotining xalqaro maydondagi o’rni
Butunjahon Savdo Tashkilotining tuzulishi, faoliyati va maqsadi
Butunjahon Savdo Tashkiloti va O’zbekiston Respublikasi
O’zbekiston Respublikasining Butunjahon Savdo Tashkilotiga a’zo bo’lishining tahliliy ko’rib chiqish
Jahon Savdo Tashkiloti
Butunjahon Savdo Tashkiloti (keyingi o’rinlarda BST) GATTning davomchisi hisoblanib, GATT(General Agreement on Tariffs-Tariflar haqida bosh kelishuv)ni tuzulishi 1944-yili Angliyaning Brettin-Vuds shahrida Xalqaro valyuta tashkiloti, Xalqaro taraqqiyot va rivojlanish banki va Xalqaro savdo tashkiloti tomonidan berilgan taklifga binoan ko’rib chiqiladi.
Butunjahon Savdo Tashkiloti (keyingi o’rinlarda BST) GATTning davomchisi hisoblanib, GATT(General Agreement on Tariffs-Tariflar haqida bosh kelishuv)ni tuzulishi 1944-yili Angliyaning Brettin-Vuds shahrida Xalqaro valyuta tashkiloti, Xalqaro taraqqiyot va rivojlanish banki va Xalqaro savdo tashkiloti tomonidan berilgan taklifga binoan ko’rib chiqiladi.
GATTni tuzish shartnomasi 1947-yili oxirida imzolanib 1948-yili 1-yanvarda kuchga kirdi. GATT 1948-1994-yillar davomida Xalqaro Tashkilot sifatida o’z faoliyatini olib bordi.
GATT tashkiloti “RAUND”LARI BST tuzulishi sabab va omillari Butunjahon Savdo tashkilotining xalqaro maydondagi o’rni Butunjahon Savdo Tashkiloti tuzilishi BST tuzulish shakli jihatdan tashkilot bo’lganligi bois tashkilotga umumiy rahbar “Direktor” hissoblanadi. Hozirgi kunda BST direktori sifatida Braziliyalik diplomat va injiner Roberto Azevedu foliyat olib bormoqda. Tashkilotda faoliyat yurutuvchi hodimlar soni 634 nafarni tashkil etadi. Butunjahon Savdo Tashkiloti faoliyati Butunjahon Savdo Tashkilotining maqsadlari Butunjahon Savdo Tashkilotining tamoyillari Butunjahon Savdo Tashkilotiga a’zo davlatlar Hozirgi kunda 2022-yil yakunlariga ko’ra BSTga 164 ta davlat a’zo bo’lib, ulardan 125 ta mamlakat to’la huquqli a’zo 39 ta kuzatuvchi maqomidagi davlatlar, Gonkong, Makao va Tayvan davlatsifat tuzulmalari a’zoligi munozarali holatda. Jahon savdo tashkilotiga a'zo bo'lish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish eng muhim ishlarimiz qatorida turadi. Butunjahon Savdo Tashkiloti va O’zbekiston Respublikasi BSTga kirish jarayonida O’zbekiston oldidagi uchta asosiy murakkab vazifa: BSTga a’zo bo’lish uchun O’zbekiston quyidagi 15 ta kelishuvlarida aks ettirilgan majburiyatlarni bajarishni o’z zimmasiga olishi lozim:
BSTning qoidalari subsidiyalar, demping kabi tashqi savdoning nopok vositalarining qo’llanishini ta’qiqlab, ulardan himoyalanish maqsadida tegishli choralar ko’rish imkonini beradi;
Nisbatan barqaror, qulay va oldindan rejalash imkonini beradigan muhit chet el investorlariga ularning O’zbekistonda ishlab chiqarilgan o’z mahsulotlarini to’siqlarsiz jahon bozoriga olib chiqish va o’z faoliyatlari uchun jahon bozoridan to’siqlarsiz mahsulot, asbob – uskuna va texnologiyalarni olib kirish imkonini beradi;
BST doirasida o’tkaziladigan ko’p taraflama savdo muzokaralarida O’zbekiston ham ishtirok etib, o’z manfaatlarini ifoda etish imkoniyatini vujudga keladi.
O’zbekiston uchun BSTga a’zolik birdan-bir maqsad emas. Agar xalqaro savdo rejimi mamlakat uchun hozirgi sharoitlarga qiyoslaganda faqat yaxshilangan taqdirdagina, BST ga a’zolik ma’noga ega bo`ladi.
Muzokaralarning mazmuni, BSTga zudlik bilan qo’shilish emas, O’zbekiston uchun eng ko’p darajada manfaatli bo’lgan shartlar asosida qo’shilishdan iborat bo’lishi lozim.
Erkinlashtirish va protektsionizm o’rtasidagi muvozanat saqlanishi lozim.
O’zbekiston har qanday holatda ham o’zinig hozirgidagi iqtisodiy suverenitetini saqlashi lozim.