Guruh Bajardi Ball 612-19 Ahmadjonov Tohirbek

---

Guruh 
Bajardi 
Ball 
612-19 
Ahmadjonov Tohirbek 
 
 
Mustaqil ta’lim - 2 
Mavzu: Xotira qurilmalari, asosiy ma'lumotlar, xotira qurilmalarining 
sinflanishi. 
Reja: 
1.
Xotira qurilmasi
2.
Kompyuterning tashqi xotirasi bilan ishlash
3.
Kompyuter xotira qurilmalari haqida
Xotira qurilmasi
- elektron hisoblash mashinasi (EHM), raqamli hisoblash 
mashinasi (RHM) va kompyuterlarning axborotlarni qayd kilish, saqlash va 
operator izlaganda "qaytarib berish" uchun moʻljallangan qismi. Asosan 
integral mikrosxemalardan iborat. Xotira qurilmasida axborotlarni qayd qilishda 
axborotlarni eltuvchi material (perfokarta, perfolentami mexanik tarzda surish, 
magnit materiallar (magnit disk, magnit lenta va boshqalar)ning magnit 
xossasini oʻzgartirish, dielektriklarda elektrostatik zaryadlarni toʻplash, tovush 
va ultratovush tebranishlaridan foydalanish, oʻta oʻtkazuvchanlik hodisasini 
qoʻllash va boshqa amallar bajariladi.Xotira qurilmasi, asosan, oʻta operativ, 
operativ va tashqi qurilmalardan iborat boʻladi. Axborotlarni izlash usuliga 
koʻra, adresli (har bir xotira uyasiga zarur raqam qoʻyiladi va axborot aniq bir 
adres boʻyicha izlanadi) hamda assotsiativ (axborotlar alomatlar yigindisi 
boʻyicha izlanadi) Xotira qurilmasi farqlanadi. Xotira qurilmasining axborotlar 
oʻchmaydigan (diod matritsalar, perfolentalar va boshqalardagi axborotlar) va 
oʻchadigan (magnit eltuvchilar, ferromagnit oʻzaklar va boshqalardagi 
axborotlar) turlari bor. Xotira qurilmasining asosiy ish koʻrsatkichi birligi bit 
yoki bayt (8 bit)da oʻlchanadigan sigʻim, yaʼni bir vaqtda Xotira qurilmasida 
joylashishi mumkin boʻlgan belgilar soni.Inson miyasi eng mukammal Xotira 
qurilmasi hisoblanadi. Unda (10—15)109 ga yakin asab hujayrasi (uyasi) — 
neytronlar mavjud boʻlib, ularning har biri xotira hujayrasi (uyasi)ni tashkil 
qiladi.Kompyuterning "miyasi" — mikroprotsessor maʼlumot yoki dasturlarni 
aynan xotiradan oladi va natijalarni unga qayd kiladi. Kompyuter diskdan 
maʼlumotlarni "oʻqib", maxsus qismida saqlaydi va ish jarayonida undan 
bevosita foydalanib turadi. Ana shu maxsus kiyem operativ xotira deb ataladi. 
Kompyuterning imkoniyatlari operativ xotira sigʻimiga bogʻliq. Kompyuterda 
operativ xotira 1 Mbayt yoki undan kichik boʻlsa, u faqat MS DOS OT 
muhitida, agar 4 Mbayt boʻlsa, MS DOS OT, Windows 3.1 muhitida, 32 Mbayt 
va undan katta boʻlsa, lokal tarmoqdar (internet, elektron pochta — Email) da 
ishlashi mumkin. Koʻpchilik kompyuterlarda operativ xotira orasiga 
qoʻshimcha KEShxotira oʻrnatiladi. Koʻp ishlatiladigan maʼlumotlar ana shu 
xotiraga kayd kilinadi. IBM PC kompyuterida yana xotiraning BIOS (doimiy 

---

xotira) va CMOS (yarim doimiy xotira) turlari mavjud. Ularda kompyuter 
qurilmalarini tekshirish dasturlari, operatsion tizimni yuklash va kompyuter 
qurilmalariga xizmat koʻrsatish vazifalarini bajarish dasturlari saqlanadi. 
Elektron texnikasining rivojlanishi, bionika yutuqyaaridan samarali foydalanish 
tufayli sigʻimi inson miyasi sigʻimiga yaqinlashib qoladigan Xotira qurilmasi 
yaratishga muvaffaq boʻlindi.