Gapning tuzilishiga ko’ra turlari

Gapning tuzilishiga ko’ra turlari

.

Gapning tuzilishiga ko’ra turlari

Sodda gap: 2 xil

Qo’shma gap

• 1. egasi mavjud gaplar: egasi mavjud gaplar shaxsli gaplardir, ya’ni egali gaplar.
• 2. Egasi ifodalanmagan gaplar (shaxssiz gaplar):
• 1)Egasi yashiringan gap
• 2) Egasiz gap

• 1. Bog’lovchisiz qo’shma gaplar
• 2. Bog’langan qo’shma gaplar
• 3. Ergashgan qo’shma gaplar

Egasi ifodalanmagan gaplar

Egasi yashiringan gaplar

Egasiz gaplar

• 1. Egasi ma’lum gaplar: Topshiriqni o’z vaqtida bajarishimiz kerak.
• 2. Egasi umumlashgan gaplar: Sog’liq tilasang ko’p yema.

• 1. Shaxsi noma’lum gaplar
• 2. Atov gaplar
• 3. So’z gfaplar

1. Shaxsi noma’lum gaplar

Shaxsi noma’lum gaplarda kesim fe’l bilan ifodalanadi va ish-harakatni bajarishga imkoniyat, zaruriyat, shart, tilak, istak kabi ma’nolarni ifodalab keladi. Bu gaplar shaxssiz emas, harakatni mantiqan kimdir bajaradi, lekin unu gapda ifodalab bo’lmaydi:

1) Harakat nomidan keyin kerak, zarur, lozim, shart, mumkin kabi so’zlarni keltirish bn.: Bu topshiriqni puxtz bajarish kerak.

.

• 2) gaplarning kesimi III shaxs majhul nisbatdagi fe’llar bilan ifodalanadi: Majlisda intizom haqida gapirildi.
• 3) kesim tarkibida bo’ladi, bo’lmaydi so’zlari qatnashadi: Bu savollarga javob topsa bo’ladi.
• 4) kesimi tarkibida to’g’ri keladi, to’g’ri kelmaydi so’zlari bo’ladi. Chilyosin qildirishga to’g’ri keldi.

Quyidagi gaplarni qiyoslang

Atov gaplar (Nominativ gaplar)

• Atov gaplar so’zlovchi ko’z o’ngida biror voqea-hodisani, narsa-buyum yoki davrni jonli gavdalantirishga, unung xotirasida tasvirni yiklashga xizmat qiluvchi muhim tasviriy vosita. Atov gaplar bosh kelishikdagi ot yordamida ifodalangan bo’ladi. Ular ko’pincha badiiy va publitsistik asarlarda payt va o’rinni Ifodalash uchun ishlatiladi: Bahor. Kunlar iligan.
• Atov gaplar 1ta so’zdan iborat bo’lishi ham, sodda va murakkab aniqlovchi bilan kengayib kelishi ham mumkin: Qip-qizil saraton quyoshi. Hamma yoqni qizdirgan.

Atov gaplarga misollar

So’z gaplar