Fan o’qtuvchisi: To’xtasheva M. N. Uglerodli sifatli po’latlar Reja

Toshkent Davlat Texnika Unversiteti Mashinasozlik fakulteti 96-20 guruh talabasi Komilov Sunnatullo Materialshunoslik va KMT fanidan mustaqil ishi

Fan o’qtuvchisi: To’xtasheva M.N.

Uglerodli sifatli po’latlar Reja:

• 1.Uglerodli konstruksion po’latlar.
• 2.Legirlangan konstruksion po’latlari.
• 3.Sifatli uglerodli po’latlar.
• 4.Po’lat ishlab chiqarish.

Konstruksion po’latlar

• Konstruksion po’latlar deb,mashinasozlikda va inshotlarni qurishda detallar va konstruksiyalarni yasash uchun qollaniladigan po’latlarga aytiladi. Bunday po’latlar uglerodli yoki legirlangan bolishi mumkin. Konstruksion polaylarda uglerod miqdori 0,5 – 0,6% dan ko’p emas, ammmo ba’zi bir paytlarda hattoki 0,8 – 0,85% ga ham yetishi mumkin.

Legirlangan konstruksion po’latlar

• Legirlangan konstruksion po’latlarda uglerod miqdori 0,55% gacha legirlovchi elementlar miqdori 5% gacha bo’ladi. Bu mashinasozlikda, samolyotsozlikda ko’p ishlatiladi. Masalan: 20X, 40X, ZOXGS, 18XVN, 60 S legirlangan asbobsozlik po’latlar. Bu po’latlarda uglerod miqdori 15% gacha legirlovchi elementlar miqdori ortiqcha bo’ladi. Masalan: Tezkesar po’latlar yuqori legirlangan po’latlar bunga misol bo’ladi. R18, P9, PK10 bu po’latlar 600 – 700 gradusgacha qizdirilganda keskirligini yo’qotmaydi.

Sifatli uglerodli po’latlar.

• Sifatli konstruksion po’latlar mexanikadan ko’p qirrali sohalarda ishlatiladi, chunki uglerod miqdori va termik ishlash guruhiga qarab mexanik texnologik xossalarini keng boshqarish mumkin. Kam uglerodli po’latlarni ishlatish usuliga qarab ikki guruhga ajratish mumukin. Ular yaxshi plastiklikka ega bo’lib, yaxshi shtamplanadi, hamda yaxshi payvandlanadi. Bunday po’latlardan uncha yuqori mustahkamlik talab etilmaydigan detallar tayyorlashda (gayka, vtulka) ishlatiladi.

Po’lat ishlab chiqarish

Po’lat ishlab chiqarish mohiyati – Po’latda uglerod miqdori oddatda 1,5% yoki undan kam bo’ladi. Uglerod miqdorining ko’payishi qotishmaning mo’rtligi va qattiqligining ortishiga sabab bo’ladi. Shuning uchun ham maxsus yuqori uglerodli po’latlar ishlab chiqarilib ular asosidagi buyumlar qattiq lekin mo’rt boladi.