Fan: Geografiya Sinf: 6 Mavzu

Toshkent viloyati

Piskent tumanidagi

20-UO`T maktabining

Geografiya fani o`qituvchisi

Matmusaeva Xotiraning

6-sinfi uchun tayyorlagan

bir soatlik

ochiq dars ishlanmasi

Fan:Geografiya

Sinf:6

Mavzu: Yevroosiyoning geologik tuzilishi

Vaqt:45 daqiqa

Dars nomi: yevroosiyoga sayohat

Maqsad: O`quvchilar:

• Yevroosiyoning geologik tuzilishi, foydali qazilmalari, relyefi haqida ma`lumot oladilar;

• o`quv atlasi va xarita bilan ishlash ko`nikmalarini rivojlantiradilar;

• hamkorlikda ishlash ko`nikmalarini rivojlantiradilar.

Jihozlar: har bir guruh uchun 6-sinf o`quv atlasi, 1 ta dunyo tabiiy xaritasi va 2,3-guruhlar uchun ilova, topshiriqlar yozilgan kartochkalar.

Dars jarayoni:

1. o`qituvchi avvalgi darsda o`tilgan “Yevroosiyoning tabiiy-geografik o`rni, o`rganish tarixi” mavzusi yuzasidan o`quv suhbati o`tkazadi:

• yevroosiyo materigida qaysi davlatlar joylashgan?

• Materikni qaysi okeanlar o`rab turadi?

• yevroosiyo materigini qaysi sayohatchi-olimlar va sarkardalar o`rgangan?

O`qituvchi o`quvchilar javoblarini umumlashtiradi va yangi mavzu bilan bog`laydi.

2. O`qituvchi yangi mavzuni e`lon qiladi va sinf o`quvchilarini 5-6 kishilik guruhlarga ajratadi hamda har bir guruh uchun kerakli jihozlarni tarqatadi. 3 daqiqa

Guruhlar uchun topshiriqlar. 12 daqiqa

1-guruh. 6-sinf o`quv atlasidagi Dunyo geologik xaritasidan foydalanib, Yevroosiyo materigidagi harakatdagi vulqonlar va zilzila bo`lib turadigan hududlarni aniqlang. Ularning nomini ishchi daftarga yozing. Bu vulqonlar va zilzilalar qaysi davlatlar hududida joylashgan? Sizningcha bu hududdagi odamlar turmush tarziga vulqonlar va zilzilalar qanday ta`sir ko`rsatadi?

2-guruh. 6-sinf o`quv atlasidagi Dunyo tabiiy xaritasidan foydalanib, Yevroosiyo materigidagi foydali qazilmalarni aniqlang va ulaning nomini ishchi daftarda turlarga ajrating(1-ilovaga qarang). Foydali qazilmalarning qaysi birlari zahiralari cheklangan? Bu qazilmalarning qaysi biridan siz kundalik turmushda foydalanasiz? Ulardan foydalanishda qanday qoidalarga rioya etish kerak deb o`ylaysiz?

3-guruh. 6-sinf o`quv atlasidagi Yevroosiyo tabiiy xaritasidan foydalanib, Yevroosiyo materigidagi tog`larni aniqlang va ularning nomini ishchi daftarga yozing. Shu tog`larni guruhlaga ajrating(2-ilovaga qarang).Tog`larni Yeroosiyo materigida joylashgan davlatlarning iqtisisodiyoti qishloq xo`jaligi uchun ahamiyati nimada, deb o`laysiz?

4-guruh. . 6-sinf o`quv atlasidagi Yevroosiyo tabiiy xaritasidan foydalanib, Yevroosiyo materigidagi tekisliklarni aniqlang va ularning nomini ishchi daftarga yozing. Shu tekisliklarning Yevroosiyo materigida joylashgan davlatlarning iqtisodiyoti, qishloq xo`jaligi uchun ahamiyati nimada, deb o`ylaysiz?

5-guruh. 6-sinf o`quv atlasidagi Yeroosiyo siyosiy xaritasidan foydalanib, O`zbekiston Yevroosiyo materigida joylashgan qaysi davlarlar bilan o`zaro bog`liq bo`lishi mumkinligini aniqlang va shu davlatlarni nomini ishchi daftarga yozing. O`zbekiston shu davlatlar bilan qaysi sohalarda aloqa qiladi? Kundalik turmushimizda Yeroosiyo mamalakatlarida ishlab chiqarilgan qaysi mahsulotlaridan foydalanamiz?

Taqdimot. Har bir guruhdan 1 o`quvchi guruh ishini taqdimot qiladi va o`z guruhi bilan birgalikda boshqa o`quvchilar savollariga javob beradi.

Muhokama:

• Mashg`ulot sizga yoqdimi? Nima uchun?

•Nimalrni bilib oldingiz?

• Guruhda qanday ishladingiz?

• Topshiriqni bajarishda qanday qiyinchiliklar bo`ldi?

• Uni qanday bartaraf etdingiz?

• Yevroosiyo hududida joylashgan davlatlar qaysi sohalarda o`zaro bog`liq , deb o`ylaysiz? Nima uchun?

Izoh: Yevroosiyo materigining relyefi boshqa materikalar relyeflarining maydoni jihatidan farq qilganligi uchun taqdimot bosqichida o`quvchilar aytib o`tmagan ma`lumotlarning o`quvchi to`ldiradi. Bu ma`lumotlarni berishda Yevroosiyo materigining relyefiga ko`proq e`tabor berish tavsiya etiladi. O`qituvchi sinf o`quvchilarini guruhlarga bo`lishi shaklini o`zi o`ylab ko`radi. O`qituvchi guruhlar topshirqni bajarishda atlasning qaysi sahifalaridan foydalanib, ma`lumotlar olishlari mumkinligini aytadi. Atlas bilan ishlaganda qiyinchilikka duch kelmaslik uchun o`qituvchi shartli belgilarni eslatib o`tadi. Vazifan bajarish jarayonida guruhlar darslikdan foydalanishlari mumkin.

Kengaytirish: Yeroosiyo materigining foydali qazilmalarini yozuvsiz xaritaga tushuring va foydali qazilmalar keng tarqalgan davlatlar nomini yozing.

Baholash: O`qituvchi guruh o`quvchilarini guruh topshirig`ini bajarganligiga asoslanib reyting tizimida baholaydi. Undan tashqari, muhokama qismidagi faollik uchun ham baholash mumkin.

1-Ilova

Yoqilg`i	Rudali	Rudamas

2-Ilova

Eng keksa tog`lar	Yosh tog`lar	Eng yosh tog`lar

Uyga vazifa:T sxemasida konspekt tayyorlash.

Fan:Geografiya

Sinf:7

Mavzu: O`zbekistonning ichki suvlari.(3-chorak, 9-dars)

Vaqt:45 daqiqa

Dars nomi: “Suv- hayot manbai-2”

Maqsad: O`quvchilar:

• O`zbekiston hududida joylashgan ichki suvlar manbalari bilan tanishadilar va ularni ifloslantiruvchi omillarni bilib oladilar;

• tahlil qilish ko`nikmasini rivojlantiradilar;

•suvning sun`iy ifloslanishini qisqartirishga qaratilga choralar belgilash orqali ekologik muammolarga e`tabor beradilar.

Jihozlar: Har bir guruh uchun 1 nusxada “Suvning sun`iy ifloslanishi manbalar” jadvali (Ma`lumotlar va jadval M.Rasulovning “Suv – hayot manbai” qo`llanmasidan olindi, Toshkent, “Yozuvchi”, 2002)

Jarayon:

1. O`qituvchi sinf o`quvchilarini o`tgan darsni eslashga chorlaydi. Buning uchun quyidagi savollardan foydalanish tavsiya etiladi:

• O`zbekiston tabiati bilan bog`liq qanday yangiliknibilib oldingiz?

•O`tgan darsda olgan yangi bilimlar sizining hayotingizda nima uchun kerak bo`lishi mumkin, deb o`ylaysiz?

2. O`qituvchi “O`zbekistoning ichki suvlari ” mavzusida kichik ma`ruza qiladi.

3. O`qituvchi sinf o`quvchilarini 5-6 kishilik kichik guruhga bo`ladi va har bir guruhga “Suvning sun`iy ifloslanish manabalari ” jadvalini tarqatadi.

Topshiriq. Sxema bilan tanishib chiqing. Jadvalda ko`rsatilga manbalardan qaysi biri siz yashab turgan joyda mavjudligini o`ylab ko`ring. Shu suv manbalarida suvning ifloslanishini oldini olish uchun qanday ishlarni amalgam oshirish mumkinligini aniqlang.

Guruhlar taqdimoti: Har bir guruhdan bir o`quvchi guruh ishini taqdim etadi va va boshqa guruhlar savollariga javob beradi.

Muhokama:

• Mashg`ulot sizga yoqdimi? Nima uchun?

• Topshiriqni bajarishda qanday qiyinchiliklar bo`ldi? Uni qanday yo`l bartaraf etdingiz?

• Mashq yordamida nimalarni bilib oldingiz?

•O`zingiz yashab turgan joyda suvning ifloslanishini kamaytirish uchun siz va sizning tengdoshlaringiz nima qila olasiz, deb o`ylaysiz?

•Suvning ifloslanishini nima uchun kamaytirish kerak, deb o`ylaysiz?

• Suvning ifloslanishi kamaysa, qanday oqibatlar kelib chiqadi, deb o`ylaysiz?

• Mashq haqida qanday hulosalar qilish mumkin, deb o`ylaysiz?

Izoh: Sinf o`quvchilarini kichik guruhlarga bo`lish shaklini o`qituvchi o`zi o`ylab ko`radi. Kichik ma`ruza mazmunini o`zida mavjud axborot bilan to`ldirishi mumkin.

O`qituvchi ma`ruzasi uchun tavsiyalar: Tabiatning asosiy unsurlaridan biri hisoblangan suvning ifloslanishiga tabiatda yuz beruvchi ko`pgina xodisalar ta`sir ko`rsatadi. Kosmik changlar, shamol, dovul, quyun, yong`in, sel, vulqonlarning otilishi, o`simlik va hayvonlarning o`limi va chirish, uchib yuruvchi aeroplaktonlar suvni ifloslantiruvchi tabiiy manbalar hisoblanadi. Shu bilan birga, suvni sun`iy ifloslantiruvchi manbalar ham mavjudki, bu inson faoliyati bilan bog`liq. Inson va tabiat o`rtasidagi munosabatlar, insonning tabiat qonunlarni buzish va tabiatga hukmronlik qilish istagi xo`jalik yuritishning nooqil shakllari tufayli tabiat, shu jumladan, tabiiy suv xavzalari ifloslanmoqda. Eng taajublanarlisi shuki, inson o`zining xo`jasizlarcha ishlari tufayli suvni ifloslantirmoqda va yana katta mablag`lar sarf qilish orqali suvni iste`molga yaroqli holga keltirmoqda. Ifloslangan suvni nisbatan toza qilish uchun iflos suvdan 30 barobar ko`p miqdorda toza suv qo`shish kerak.

Kengaytirish:Ifloslangan suv orqali kelib chiquvchi kasalliklar ro`yxatini tuzing. Ularning oldini olish uchun nimalar qilish kerakligi haqida maktab hamshirasi bilan ma`lumotlar oling.

Baholash: Mashg`ulot davomida o`qituvchi o`zi oldindan belgilangan 1ta guruh ishini kuzatadi va har bir o`quvchining topshiriqni bajarishni ishtirokini baholaydi, unda tashqari muhokama qismida faol ishtirok etgan o`quvchilarni baholash tavsiya etiladi
Fan:Odam va uning salomatligi

Sinf:8

Mavzu: Bosh miya . 3-chorak, 48-dars

Vaqt:45 daqiqa

Dars nomi: Boshqaruv markazi

Maqsad: O`quvchilar:

• bosh miya va uning bo`limlari haqidagi ma`lumotga ega bo`ladilar;

• o`rganganlarini gapirib berish ko`nikmasini rivojlantiradilar.

• o`z sog`liqlari haqida qayg`urishlari muhim ekanligini anglab yetadilar.

Jihozlar: 5 xil rangli qog`ozlarning har birida 1,2,3,4,5 sonlari yozilga(har biridan 6tadan) qog`ozchalar. 6ta A4 qog`ozlari va markerlar, kichik koptokcha.

Dars jarayoni:

1.o`qituvchi darsni tashkil qilgach, o`tilgan mavzu yuzasidan savollar beradi. (3 daqiqa)

• Orqa miya qayerda joylashgan?

•Orqa miyaning nechta segmenti bor?

•Orqa miyaning reflektorlik va o`tkazuvchanlik funksiyasi deganda nimani tushunasiz?

2.O`qituvchi yangi mavzuni e`lon qiladi va mavzuni qisqacha tushuntirib beradi. (15 daqiqa)

O`qituvchi o`quvchilarni kartochkalar yordamida 5ta guruhga ajratadi. Bunda o`quvchilar 1 raqamini olganlar 1-guruhni, 2 raqamni olganlar 2-guruhni va hokazo 5ta guruhni tashkil etishadi. Guruhlar uchun topshiriqlar beriladi.

1-guruhga- Uzunchoq miyaning funksiyasini aniqlang. Bu miya faoliyati buzilsa qanday oqibatlarga olib keladi. Bu funksiyaning insonning boshqa a`zosi bajarishi mumkinmi?

2-guruhga-Ko`prikcha qanday vazifalarni bajaradi? Uning vazifasini insonning boshqa a`zosi bajarishi mumkinmi?

3-guruhga-O`rta miyaning vazifasini aniqlang? Bu miya faoliyati buzilsa qanday oqibatlarga olib keladi? Bu funksiyani insonning boshqa a`zosi bajarishi mumkinmi?

4-guruhga- Oraliq miya qanday funksiyani bajaradi? Bu miya faoliyati buzilsa qanday oqibatlarga olib keladi? Bu funksiyani insonning boshqa a`zosi bajarishi mumkinmi?

5-guruhga-Miyachaning vazifasini aniqlang. Bu miya faoliyati buzilsa qanday oqibatlarga olib keladi? Bu funksiyani insonning boshqa a`zosi bajarishi mumkinmi?

3.O`quvchilar ishlarini o`rganib chiqqach, o`quvchilar kartochka ranglariga qarab, qayta guruhlarga ajraladilar. Yangi guruh a`zolari bir-biriga o`rganganlarini gapirib berishadi. A4 qog`ozlariga bosh miyaning rasmini tasvirlash topshiriladi. (10 daqiqa)

Taqdimot.Bunda har bir guruhdan bittadan ishtirokchi chiqib ishlarini taqdimot qilishadi. (10 daqiqa)
Muhokama : (7 daqiqa)

•Bugungi darsdan nimalarni bilib oldingiz?

•Bosh miya qaysi bo`laklarda iborat?

•Bu bo`laklarning vazifalari nimalardan iborat?

•O`rgangan narsalaringizni guruhingizga gapirib bera oldingizmi?

•Qanday qiyinchiliklar bo`ldi?

•Bu qiyinchiliklarni qanday bartaf etdingiz?

•Miya faoliyati vazifasini boshqa bajarish mumkinmi?

•Qanday xulosalarga keldingiz?

Izoh:1-marta guruh tashkil etilganda o`quvchilar darslik va qo`shimcha adibiyotlarda foydalanishi mumkinmi. 2-marta guruh tashkil qilinganda eslab qolgan tushunchalarini sheriklarga aytib beradi. Har bir guruhdan 5 o`quvchi bo`ladi. Agar sinfda o`quvchilar soni ko`p bo`lsa, guruhlar soni 6ta bo`ladi va har bir guruh 6 o`quvchidan tashkil topadi. Buning uchun o`qituvchi qo`shimcha yana bitta topshiriq yozishi kerak bo`ladi.

Kengaytirish: Yurish, yugurish, ovqatlanish. Xilma-xil harakatlar bajarish, kulish, yig`lash, xayajonlanish, gulni hidlash kabi jarayonlarni miyaning qaysi bo`laklari boshqarishini o`rganib kelish.

Baholash:O`quvchilar uyga vazifani bajarganligiga, savollarga bergan javoblariga, guruhda gapirib berishga va taqdimotda savol-javobga qarab baholanadi.