Электродинамика 11 маъруза Ёруғликнинг қутбланиши Маъруза режаси

ЭЛЕКТРОДИНАМИКА

11 - маъруза
Ёруғликнинг қутбланиши

Маъруза режаси

• Моддаларда ёруғликнинг тарқалиши.
• Ёруғлик дисперсияси.
• Нормал ва аномал дисперсия.
• Дисперсиянинг классик электрон назарияси.
• Ёруғликнинг ютилиши ва сочилиши.

Ёруғлик дисперсияси

ҚИЗИЛ
ТЎҚ САРИҚ
САРИҚ
ЯШИЛ
ҲАВОРАНГ
КЎК
БИНАФША
СПЕКТР
Ньютон тажрибаси
1666 - йил
n синдириш кўрсаткичини ν ёруғлик ( λ тўлқин узунликдаги) частотасига боғлиқлигини ёруғликнинг дисперсияси деб аталади.
Дисперсия натижасида призмадан ўтган оқ нур дастаси спектрга ёйилади.
Дисперсия фақат монохроматик бўлмаган тўлқинларда кузатилади.
Қизил нур тўлқин узунлиги 800-620 нм диапазонда ётади

Призмада ёруғлик дисперсияси

Ёруғлик нурининг икки карра синганидан сўнг оғиш бурчаги
Агарда А ва α1 бурчаклар кичик бўлса
Призманинг синдириш кўрсаткичи катта бўлса, призмадан нурларнинг оғиши ҳам катта бўлади.
катталик — модданинг дисперсияси деб аталади.
Нормал дисперсия
Барча тиниқ моддаларда тўлқин узунлиги ошиши билан синдириш кўрсаткичи ошаборади : бундай дисперсия нормал дисперсия деб аталади.

λ тўлқин узунлиги (ранги)	Синдириш кўрсаткичи
	Шиша, оғир флинт	Шиша, енгил минерал	Углерод сулфиди	Сув
656,3 (қизил)	1,6444	1,5145	1,6219	1,3311
589,3 (сариқ)	1,6499	1,5170	1,6308	1,3330
486,1 (ҳаворанг)	1,6657	1,5230	1,6799	1,3371
404,7 (гунафша)	1,6852	1,5318	1,6990	1,3428

Ҳар хил моддаларда синдириш кўрсаткичининг тўлқин узунлигига боғлиқлиги

Дисперсиянинг электрон назарияси

Лоренцнинг дисперсия электрон назарияси ёруғлиқ дисперсиясини электромагнит тўлқинларнинг модда таркибига кирувчи, тўлқинларнинг ўзгарувчан электромагнит майдонида мажбурий тебранма ҳаракат қилувчи зарядланган заррачалар билан ўзаро таъсири натижаси деб қарайди.
Лоренц назариясига асосан, ёруғлик дисперсияси —ε нинг ёруғлик тўлқинларининг ν (длины волны λ) частотасига боғлиқлик натижасидир.
ε - муҳитнинг диэлектрик сингдирувчанлиги
Ёруғлик дисперсияси электромагнит тўлқиннинг ўзгарувчан (ёруғлик) майдони таъсири остида зарядланган заррачаларнинг (электронлар ва ионлар) мажбурий тебранишлари натижасида содир бўлади.
Ёруғлик нурлари биринчи навбатда атомнинг ташқи қобиқларидаги электронларга таъсир ўтказади. Ана шу электронлар электромагнит тўлқинлар спектрининг оптик қисмидаги ёруғлик нурланиши ва ютилишига таъсир ўтказади.
Муҳитнинг абсолют синдириш кўрсаткичи
Спектрнинг оптик соҳасида барча моддалар учун ,