Eksport tuzulmasi: kompyuterlar, elektrotexnika, avtomobil

Yaponiya chetga mashina va uskunalar, metall buyumlar, elektronika, kimyo mahsulotlari, elektrik asboblar chiqaradi; chetdan sanoat xom ashyosi, mineral yoqilgʻi, oziq-ovqat va toʻqimachilik mahsulotlari oladi. 2003 yil Yaponiyaning importi 383,3 mlrd. AQSH dollarini, eksporti 417,8 mlrd. AQSH dollarini tashkil etdi. Tashqi savdoda AQSH, Yevropa Ittifoqi hamda Janubiy va Janubiy Sharqiy Osiyo mamlakatlari bilan hamkorlik qiladi. Xorijiy sayyohlik rivojlangan. Pul birligi — iyena.

Yuqori texnologiyalar (elektronika, robototexnika) kuchli rivojlangan. Bundan tashqari avtomobilsozlik ham yaxshi rivojlangan. Qishloq ho'jaligi davlat tomonidan subsidiya etiladi. "Shinkansen" tezyurar temir yoʻl toʻri mavjuddir.

Eksport tuzulmasi: kompyuterlar, elektrotexnika, avtomobil.

Import tuzilmasi: ximikatlar, yoqilgʻi, ruda va boshqa xom-ashyo, oziq-ovqat mahsulotlari.

Xalq xoʻjaligining asosiy sektorlari:

Hizmatlar sferasi 61 %

Sanoat 37 %

Qishloq hoʻjaligi 2 %

Ish bilan taʼminlanganlik Tahrirlash

Ishsizlik darajasi 4,2 %.

Aviasozlik Tahrirlash

1962 yil mamlakatda birinchi fuqarolar (tijorat) samolyoti qurildi.

2003 yili Yaponiyada aviatsiya sohasini rivojlantirish boʻyicha 428 million dollarlik hamda 2008 yilgacha moʻljallangan milliy dastur qabul qilindi. Ushbu dastur doirasida hukumat „Mitsubishi Heavy Industries“ bilan hamkorlikda birinchi milliy reaktiv yoʻlovchi avialayneri ustida ish boshladi.

Energetika Tahrirlash

Atom energetikasi Tahrirlash

2006 yil koʻrsatkichiga binoan, umumiy elektroenergiya ishlab chiqarishning 30 %i Yaponiya AESlari hissasiga toʻgʻri keldi. Mamlakat yadro yoqilg'isining 60 %ini Avstraliya va Kanadadan oladi. Yaponiya isteʼmol qiladigan uranning umumiy miqdori 8,7 ming tonnani tashkil etadi.

YaIM Tahrirlash

2004 YaIMning oʻsishi 1,9 % ni tashkil etdi.

2005 yil YaIM 1,3 % ga oʻsdi va 4,96 trln dollarni tashkil etdi. (aholi jon boshiga 38,9 ming dollar).

2006 yilning birinchi yarim yilligida iqtisodiyotning oʻsishi bir qancha tezlashgan.

Xitoy Tahrirlash

Yaponiya TIV boshligʻi Taro Aso, hammani lol qoldirgan holda, Xitoy Yaponiya uchun tahdid oʻchogʻi degan soʻzi bilan chiqish qildi, va u shu bilan birga shundoq ham tang va chigal boʻlib turgan Xitoy va Yaponiya oʻrtasidagi munosabatlarni yanada keskinlashtirdi.

YAPONIYA IQTISODIYOTI Reja: 1. Yaponiya makroiqtisodiy rivojlanish modelining bosqichlari, omillari va xususiyatlari 2. Yaponiya iqtisodiyotining tarkibi va rivojlanish dinamikasi 3. Yaponiya iqtisodiyotiga jahon moliyaviy-iqtisodiy inqiroziiing ta’siri va undan chiqish yo’llari 4. O’zbekiston va YAponiya iqtisodiy hamkorligi

YAponiya makroiqtisodiy rivojlanish modelining bosqichlari, omillari va xususiyatlari • YAponiya zamonaviy jahon xo’jaligida alohida o’ringa ega mamlakat bo’lib, Meydzi (1868) inqilobidan keyin yuz yil ichida feodal davlatdan rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatiga aylandi. Bu davrda YAponiya iqtisodiy jihatdan o’zini tiklabgina qolmasdan sanoat jihatdan taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o’rin oldi.

YAponiyaning bu davrdagi iqtisodiy rivojlanishini olti bosqichga: bo’lib o’rganish mumkin. Birinchi bosqich 1896 yildan Ikkinchi jahon urishining oxirigacha bo’lgan davrni qamrab oladi va YAponiyada harbiylashgan iqtisodiy tizimni shakllantirish bosqichi xisoblanadi. "YAngi iqtisodiy tizim" xususiy firmalar mavqeini faqat maxsulot ishlab chiqarish uchungina mas’ullik darajasigacha pasaytirib qo’ydi. Ikkinchi bosqich 1945 yildan 1958 yilgacha davom etdi. Ushbu bosqich 7 yillik Amerika xukmronligi hamda qator institutsional va iqtisodiy islohotlarning amalga oshirilishi bilan ajralib turadi. Ular tarkibida 1946— 1950 yillardagi agrar hamda, Dzaybatsularni tarqatib yuborish bilan bog’liq islohotlarni va amerikalik iqtisodchilar Dodj va SHoular tomonidan inflyatsiyaga qarshi kurashga qaratilgan, "falajli davolash" nomini olgan islohotlar alohida ahamiyatga ega. Bu davr YAponiya iqtisodiyotining urushdan keyingi qayta tiklanish davri xisoblanadi. Uchinchi bosqich 1958 1973 yillarni o’z ichiga oladi va barqaror yuqori iqtisodiy o’sish sur’atlari tufayli yapon iqtisodiy mo’’jizasi nomiga ega bo’ldi. O’n besh yil ichida mamlakat yalpi milliy maxsuloti 6, 5 martaga, sanoat ishlab chiqarish hajmi esa 10 martaga oshdi. Ushbu davrda yapon iqtisodiyotining o’sish sur’atlari yiliga o’rtacha 11% ni tashkil etgani holda rivojlangan mamlakatlar ichida eng yuqori ko’rsatkichni tashkil etdi.

To’rtinchi bosqich 1973 yildan boshlanadi va mamlakat iqtisodiyotiga 1970 yillardagi jahon yoqilg’i inqirozlarining ta’siri tufayli o’rtacha o’sish sur’atlari va tarkibiy o’zgarishlar (1973 1980) davri nomini oldi. YAponiyada inqiroz 1976 yidda bartaraf etildi, ammo mamlakat iqtisodiy jonlanish bosqichiga "tarkibiy kasal tarmoqlar" energiya va material sig’imkorligi yuqori tarmoqlar, yengal sanoatning mehnat sig’imkorligi yuqori tarmoqlari va kemasozlik tarmog’idagi muammolar bilan kirib keldi. Beshinchi bosqich "sovun ko’pigi" iqtisodiyotining shakllanishi bilan bog’liq bo’lib, bu davr YAponiyada yo’qotilgan o’n yillik nomini oldi, 1990 yilning 1 oktyabri aktsiyalar kursining pasayishi bilan boshlandi va Nikkey indeksi 20 ming ienagacha pasaydi, ya’ni 1989 yilning dekabriga nisbatan 49% ga qisqardi. Keyinchalik 1 oktyabr qora dushanba deb ataladigan bo’ldi. "Sovun ko’pigi” iqtisodiyoti inqirozi bilan bog’liq salbiy oqibatlarnint real sektorga ta’siri natijasida YAponiya iqtisodiyoti chuqur va davomli depressiya holatiga tushib qoldi. Ushbu holat 2004 2010 yillardagi biroz jonlanishni xisobga olmaganda 2011 yilgacha davom etdi.

Tashqi iqtisodiy strategiyasi. YAponiya "iqtisodiy mo’’jizasi"ning sabablaridan biri ichki bozorni himoyalash va maxsulotlarni tashqi bozorlarga olib chiqishni har tomonlama samarali qo’llab quvvatlashga yo’naltirilgan tashqi iqtisodiy strategiyaning tanlanganligidir. YAponiya uchun to’lov balansining joriy operatsiyalar schyoti bo’yicha katta miqdordagi ijobiy qoldiq xos bo’lib, 2010 yilda bu ko’rsatkich 195, 9 mlrd. dollarni yoki YAIMga nisbatan 3, 6°%ni tashkil etdi. • XXI asr boshlarida JST tomonidan yaqingacha ustun darajada notarif to’siqlar yordamida yopiq bo’lgan YAponiya ichki bozorini erkinlashtirish borasidagi talablar kuchayib bormoqda.