Eksergiya usuli Eksergetik balanslar va eksergetik fik

EKSERGIYA

1. 
   Eksergiya usuli
   
2. 
   Eksergetik balanslar va eksergetik FIK
   
3. 
   Fizikaviy va kimyoviy jarayonlarda eksergiyani o‘zgarishi
   
4. 
   Eksergiyaning termik tashkil kiluvchilari Kimeviy eksergiya..
   
5. 
   Eksergiyani xisoblash chegarasi.
   
6. 
   Eksergetik FIK nima va u qanday topiladi.
   

Eksergiya usuli
Eksergiya usuli – moddaning eksergiyasi bu uning atrof muxit bilan qaytar jarayon mobaynida qobiliyatli issiqlik manbai sifatida bajargan maksimal ishi bo‘lib bu jarayonning yakunida unda qatnashgan materiallarning barcha turlari atrof komponentlari bilan termodinamik muvozanat xolatga o‘tadi. Bu usul termodinamik taxlilning unversal usuli bo‘lib, bu usulga binoan barcha real jarayonlar qaytmas bo‘ladi, qaytmaslik jarayonning mukammalligini pasaytiradi.
Bu energiyaning yo‘qolishi xisobiga emas balki uning sifatini kamayishi xisobiga ro‘y beradi.
Eksergiya 2 turga bo‘linadi.
1.Entropiya bilan tariflanmaydigan energiya turining eksergiyasi (mexanik, elektr energyasi va boshqalar)
A=E
2. Entropiya bilan tariflanadigan energiyalar eksergiyasi.
Ularga ichki energiya, nurlanish energiyasi,termomexanik energiya va yadro energiyasi kiradi
5. Eksergetik balanslar va eksergetik FIK
EKTT larni o‘rganishda moddiy va issiqlik balanslaridan so‘ng eksergetik balans tuziladi.
Eksergetik balans EKTTda qaytmaslik oqibatida yuz bergan yo‘qotishlarni ko‘zda tutib, tizimning eksergetik FIK 1 ga teng bo‘lgan ideal tizimga qay darajada yaqin ekanligini aniqlaydi.
Og‘irligi m kg bo‘lgan modda uchun vaqt birligi ichida EKTT ning energetik balansi;
Σ e_1,i = Σ e_2,.i + Σ A_i + Σ ∆E_i
Σ ∆ e_i = Σ e_1,i – (Σ e_2,i + Σ A_i)
Bu erda; Σ e_1,i va Σ e_2,i – EKTT ga kiritilgan va undan chiqgan barcha energiyalarning yig‘indisi.
Σ A_i – EKTT da bajarilgan ishlar yig‘indisi.
Σ ∆ e_i – EKTT da eksergiya yo‘qotishlarining yig‘indisi. Ochiq tizimlarda; E_v = 0.
EKTT larning mukammalligini eksergetik FIK belgilaydi
η_e = (Σ e_2,i + Σ A_i ) / Σ e_1,i = Σ e_1,i – Σ ∆E_i / Σ e_1,i
Agarda EKTT qaytmaslikdan yo‘qotishlar, ya’ni eksergiyaning yo‘qolishi kuzatilmasa, ya’ni Σ ∆E_i = 0 bo‘lsa u xolda η_e = 1 bo‘ladi.
Iboralar
EKTT – bu energetik jixozlari, kimyo-texnalogik jixozlar bilan uzviy bog‘langan xolda faoliyat ko‘rsatadigan tizim.
Eksergiya – qaytmas jarayon mobaynida moddaning atrof muxit bilan qobiliyatli issiqlik manbai sifatida bajargan maksimal ishi.
Eksergetik unumdorlik – barcha turdagi eksergiyaning yig‘indisidir.
Eksergetik quvvat – eksergiya yig‘indisining vaqtga nisbati
Eksergetik balans – tizimning eksergetik FIK 1 ga teng bo‘lgan ideal xolatga qay darajada yaqinligini ifodalab beruvchi ko‘rsatkich.
Eksergetik taxlil – tizimdagi ishlab chiqarish jarayonida bo‘ladigan energiya sarflarini qanday qilib qisqartirish imkoniyatini qidirish maqsadida olib boriladigan taxlildir.
Eksergiya xisoblash usulini ikki gruppaga bulish mumkin. Birinchisi fizikaviy va kimeviy jaraenlarda eksergiyani uzgarishini xisobi; ikkinchisi – eksergiyani xisoblash boskichini (chegarasini) aniklash (yoki eksergiyani xisoblashda atrof muxit parametrlarini aniklash).
Usulning bu kismi prinsipial xarakterga ega bulib, unga kuyidagi tushunchalar «atrof muxit», atrof tabiat muxiti, muvozanat kabilar kiradi. Bu tushunchalarni tugri tushunish eksergiya va shunga muvofik eksergetik taxlil kiymatlariga boglik buladi.