Ekinshi tártipli differenciallíq teńlemeler ushín shegaralíq máselelerdi sheshiwdiń bazí-bir izbe-iz jaqínlasíwlar usíLÍ



Download 151 Kb.
Sana18.04.2022
Hajmi151 Kb.
#561458
Bog'liq
Ernazarova Gúlayım Turdımuratovna


EKINSHI TÁRTIPLI DIFFERENCIALLÍQ TEŃLEMELER USHÍN SHEGARALÍQ MÁSELELERDI SHESHIWDIŃ BAZÍ-BIR IZBE-IZ JAQÍNLASÍWLAR USÍLÍ
Ernazarova Gúlayım Turdımuratovna
Nókis qalası 13-sanlı mekteptiń matematika páni oqıtıwshısı
Annotaciya: Bul maqalada ekinshi tártipli differenсialliq teńlemeler ushın shegaralıq máselelerdi sheshiwdiń bazi-bir izbe-iz jaqınlasıwlar usılı haqqında sóz etiledi.
Gilt sóz: usıl, izbe-iz juwıqlasıw, sanlı-analitikalıq usılı, differenciallıq teńlemeler teoriyası h.t.b.

Matematikalıq máselelerdi sheshiw usıllarınınıń kóbeyiwi menen baylanıslı olardıń ayırımların qayta islew máseleleri matematika baǵdarindaǵı házirgi zaman talaplarınıń biri bolıp esaplanadı. Usınday máselelerdiń biri sıpatında differenciallıq teńlemeler teoriyasınıń biri bolıp esaplanatuǵın ekinshi tártipli ápiwayi differencialliq teńlemeler ushın shegaralıq máseleler teoriyasın rawajlandırıwda konstruktivli usıllardı qayta islew zárúrligin sheshiw bolıp tabıladi. «Ekinshi tártipli differenсiallıq teńlemeler ushın shegaralıq máselelerdi sheshiwdiń bazi-bir izbe-iz jaqınlasıwlar usılı» dep atalıp, onda izbe-iz juwıqlasıwlardıń sanlı-analitikalıq usılı járdeminde ekinshi tártipli


(1)
túrindegi differenciallıq teńlemeniń tuwındıǵa qarata periodli bolǵan
, (2)
(3)
Shegaralıq shártlerdi qanaatlandıratuǵın sheshimin juwıq dúziw máselesi qarastırıladi, buljerde funkciyası hám argumentlerdiń
(4)
oblasttaǵı úzliksiz funkciyasi, hám lar turaqlı sanlar.
Bazi-bir qosımsha shártler orınlı bolǵan jaǵdayda (1), (2) hám (3) shegaralıq máseleniń dál sheshimine hám onıń tuwındısına jıynalıwshı sáykes hám juwıq sheshimler izbe-izligi bar boladı hám bul juwıq sheshimler izbe-izligi menen dál sheshim arasında ı qátelikti bahalaw múmkin boladı.
Meyli (1), (2) hám (3) shegaralıq másele ushın tómendegi shártler orınlı bolsın:
1). Meyli funkciyası (4) oblastta bazi-bir oń M sanı menen shegaralanǵan bolsın, yaǵnıy
(5)
hám oń K sanı boyinsha Lipshits shártin qanaatlandırsın
(6)
2). Meyli hám parametrleri anıqlanatuǵın
, (7)
kóplikleri bar bolsın, bul jerde
3). Meyli T hám K sanlarınandúzilgen Q sanı birden kishi bolsın
(8)
Bul keltirilgen shártler orınlı bolǵan jaǵdayda juwıq sheshimler izbe-izligin hám onıń tuwındıları bolıp tabılatuǵın hám funkciyalar izbe-izligin tómendegishe anıqlawǵa boladı:
(9)
(10)

Eger hám lar sáykes bul funkciyalar izbe-izliginiń daǵı shegi bolsa, onda

teńlemeler sistemasınıń sheshimi ushın (9) formula menen anıqlanatuǵın shek funkciyası (1)-(3) shegaralıq máseleniń dál sheshimi menen betlesedi hám ol (10) izbe-izliktiń sheginen alınǵan tuwındıǵa teń boladı.
Qarastırılıp atırǵan másele ushın tiykarǵi nátiyjeler tómendegi teorema menen ulıwmalastırıladı.
Teorema. Meyli (1) teńlemeniń oń jaǵindaǵı funkciyası (4) oblasta anıqlanǵan hám úzliksiz funkciya bolıp, (5)-(8) shártler orınlı bolsın. Onda (9) kórinistegi hám (10) kórinistegi funkciyalar izbe-izligi erikli parametrleri ushın (2) hám (3) shegaralıq shártlerdi qanaatlandıradı hám sonıń menen birge da oblastında sáykes

hám

Integrallıq teńlemeleriniń sheshimi bolıp tabılatuǵın, óziniń hám shek funkciyalarına teń ólshemli jıynaladı. Juwıq hám dál sheshimler arasındaǵı qátelik

teńsizligi menen, al olardıń tuwındıları arasındaǵı qátelik bolsa

teńsizligi menen belgilenedi.
Ádebiyatlar
1. Андронов А. А., Витт А. А., Хайкин С. Э. Теория колебаний.–М.: Наука, 1981. стр.568.
2. Боголюбов Н. Н., Митропольский Ю. А. Асимптотические методы в
теории нелинейных колебаний. –М.: Физматгиз, 1963. стр. 410.
3. Наймарк М.И. Линейные дифференциальные операторы. - М.: Наука,
1969. стр. 526.
Download 151 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish