Dunyoqarash - Inson o’zini va dunyoni zaruriy ravishda anglashi,tushunishi,bilishi va baholashi natijasida yuzaga kelgan xulosalari,bilimlari asosida shakllangan turli mazmun va darajadagi umumlashmalar tizimidir
- Kishilarning olam va uning o’zgarishi, rivojlanishi haqidagi ilmiy, falsafiy, siyosiy, huquqiy, axloqiy, estetik, diniy va hokazo qarashlari va tasavvurlari majmuasidir.
- Dunyoqarash – bu olam haqidagi yaxlit umumlashtirilgan bilimlar to’plami.
Dunyoqarash tushunchasi “ dunyoni his qilish”, “dunyoni tushunish” iboralari bilan uzviy bog’liqdir. - Dunyoqarash tushunchasi “ dunyoni his qilish”, “dunyoni tushunish” iboralari bilan uzviy bog’liqdir.
- Dunyoqarash faqatgina insongagina xos xususiyat bo’lib, hayvonot dunyosi, boshqa narsa, buyumlar va mavjudodlar uchun bu hol yotdir.
- Ilmiy dunyoqarash turli kiasb egalarida turlicha –to’laroq, mukammalroq, chuqurroq yoki yuzakiroq, chalaroq, sayoz va xomroq bo’lishi mumkin.
Hozirgi sharoitda kishilarning ongi, dunyoqarashida yangicha fikrlahs yo’sini mustahkamlansa, mustaqillikning g’oyasi, mazmuni va mohiyati ularga tushuntirilmasa katta o’zgarish sodir bo’lmasligi mumkin. - Hozirgi sharoitda kishilarning ongi, dunyoqarashida yangicha fikrlahs yo’sini mustahkamlansa, mustaqillikning g’oyasi, mazmuni va mohiyati ularga tushuntirilmasa katta o’zgarish sodir bo’lmasligi mumkin.
- Shuning uchun ham hozirgi muhim masala xalqning ongida dunyoqarashni o’zgartirish, iqtisod, siyosat, madaniyat jabhalarida yangicha fikrlashni o’rgatish mustaqillikni mustahkamlash sharoitida o’z haq-huquqlarini anglash va noxush hollatlarni hayotga kirib qolmasligi, unga qarshi kurashishga undashdan iborat. Bu esa ilmiy dunyoqarashning tarkibiy qismlaridir.
Aql har bir insonga xos tug’ma xususiyat bo’lib, miya sog’ bo’lsa, aql ham yaxshi ishlaydi, aksincha miya kasallangan bo’lsa aql past, zaif bo’ladi. Aqli zaif kishi dunyoni bilishda, oldingi avlodlar tomonidan yaratilgan ilmlarni va mavjud bilimlarni o’zinikiga aylantirib o’zlashtira olishdaqiynaladi. Ilm va bilim bir narsa emas, ilm mavjud, bor, yaratilgannarsa bilim esa kishi mtomonidan bilib olinadigan, o’ziniki qilib olinadigan narsadir. - Aql har bir insonga xos tug’ma xususiyat bo’lib, miya sog’ bo’lsa, aql ham yaxshi ishlaydi, aksincha miya kasallangan bo’lsa aql past, zaif bo’ladi. Aqli zaif kishi dunyoni bilishda, oldingi avlodlar tomonidan yaratilgan ilmlarni va mavjud bilimlarni o’zinikiga aylantirib o’zlashtira olishdaqiynaladi. Ilm va bilim bir narsa emas, ilm mavjud, bor, yaratilgannarsa bilim esa kishi mtomonidan bilib olinadigan, o’ziniki qilib olinadigan narsadir.
- Kishining o’rab olgan moddiy dunyo, predmet va hodisalarning ongimizda aks etishidir.Hissiy bilish sezgidan tasgqari, hissiy qabullash tasavvur kabi shakllariga egabo’lib, ular hamvoqea va hodisalarni chuqur bilishga xizmat qiladi.
Shuday qilib, bilish, ilmiy dunyoqarash jonli kuzatishdan - Shuday qilib, bilish, ilmiy dunyoqarash jonli kuzatishdan
- abstrakt tafakkurga va undan amaliyotga o’tish orqali amalga oshadi.
- Ilmiy dunyoqarash ijtimoiy-tarixiy hodisa sifatida doim vorislik asosida rivojlanadi. O’tmish dunyoqarashlari yangi davr dunyoqarashlarining ildizini tashkil etib uni hayotbaxsh ozuqa bilan ta’minlab turadi
- Ijtimoiy taraqqiyotning eng boshlang’ich davriga xos bo’lgan xalq og’zaki ijodi-naql va afsonalarda gavdalantirgan ijtimoiy ongning asosiy shaklidir. Mifologik ( yunoncha- mifos- naql, rivoyat, logos-tushuncha, ta’limot) dunyoqarash- ijtimoiy taraqqiyotning eng boshlangich davriga xos bo’lgan xalq og’zaki ijodi-naql va afsonalarda gavdalantirgan ijtimoiy ongning asosiy shaklidir
Falsafiy dunyoqarash-dunyoni, borliqni aqliy jihatdan mantiqiy, izchil umumlashtirib tushuntiruvchi nazariy qarashlar tizimidir Sharq va G’arb musulmon dunyosi mutafakkirlari - Al- Kindiy, Gazzoliy, Beruniy, Xorazmiy, Naqshbandiy, Yassaviylarni, G’arb allomalari I.Kant, F.Gegel, L.Feyerbax, A.Shopengauerlar
- ning nomlarini tilga olmasdan bo’lmaydi.
Dunyoqarashning ikkita darjasi mavjuddir. Birinchisi, kishilarning kundalik hayotiy amaliy tajribasi hamda kasbiy faoliyati asosida to’plangan bilimlar, tasavvurlar, qarashlar tashkil qilsa - Dunyoqarashning ikkita darjasi mavjuddir. Birinchisi, kishilarning kundalik hayotiy amaliy tajribasi hamda kasbiy faoliyati asosida to’plangan bilimlar, tasavvurlar, qarashlar tashkil qilsa
- Ikkinchisi ilm-fan tufayli to’plangan nazariy bilimlar, g’oyalar yig’indisi tashkil etadi. Ularning ikkalasi bir-biri bilan uzviy bog’langan bo’lib, bir-birini to’ldiradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |