Deputatlar saylovi va palata deputati. Darhaqiqat, qonun chiqaruvchi organ davlat mexanizmida asosiy o’rin
tutishi isbot talab qilmaydigan hol. Buning sababi shundaki, u ijro etuvchi
hokimiyat amalga oshirishi lozim bo’lgan va sud hokimiyatining faoliyati uchun
qonunchilik asosi bo’lib xizmat qiladigan umummajburiy talablarni o’rnatadi.
Shuningdek, Oliy Majlis nazorat – tahlil, parlamentlararo aloqalarni
mustahkamlash, fuqarolar murojaatlarini ko’rib chiqish bo’yicha faoliyat olib
boradi.
Demokratik islohotlarni chuqurlashtirish Qonunchilik palatasi ishini to’g’ri
tashkil etish masalalari bilan bevosita bog’liqdir. Qonunchilik palatasi
vakolatlarining samarali bajarilishi ularning faoliyatini to’g’ri tashkil etishni
taqozo etadi.
Qonunchilik palatasi ishini tashkil qilishning muhim jihatlaridan biri – bu
deputatlar o’rtasida vazifalarning to’g’ri taqsimlanishidir. Bunday taqsimotning
asosiy maqsadi har bir deputatlar vazifalarining aniq – tiniq bo’lishiga erishishdir.
Odatga ko’ra, boshqa davlatlarda ham vazifalar quyi palata tarkibidagi
rahbar shaxslar va devon xodimlari borligini nazarda tutgan holda taqsimlanadi.
Palataning yuqoridagi tarkibi chet davlatlar tajribasiga xos bo’lib, uning ishini
unumli tashkil etishda raisning roli, ayniqsa, muhim.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi Spikeri:
- Qonunchilik palatasi va uning Kengashi majlislarini chaqiradi, ularda
raislik qiladi;
- Qonunchilik palatasi muhokamasiga kiritiladigan masalalarni tayyorlashga
umumiy rahbarlik qilish;
- Qonunchilik palatasi tomonidan qabul qilingan qonunlarni ma’qullash
uchun Senatga yuboradi;
- Qonunchilik palatasi qo’mitalari va komissiyalarining faoliyatini
muvofiqlashtirib boradi; 16
- O’zbekiston Respublikasi qonunlarining va Qonunchilik palatasi
hujjatlarining ijrosi ustidan nazoratni tashkil etadi;
- Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarlari o’rtasida vazifalarni
taqsimlaydi;
- Parlamentlararo aloqalarni amalga oshirish ishlariga hamda xalqaro
parlament tashkilotlari ishi bilan bog’liq Qonunchilik palatasi guruhlarining
faoliyatiga rahbarlik qiladi;
- Qonunchilik palatasi matbuot organlarining ustavlarini va tahrir hay’atlari
tarkibini hamda ularning ishlashi uchun zarur harajatlar smetalarini tasdiqlaydi;
- Kengash bilan kelishilgan holda Qonunchilik palatasi matbuot
organlarining bosh muharrirlarini tayinlaydi va ularni lavozimidan ozod qiladi;
- Qonunchilik palatasi matbuot organlarining faoliyatiga rahbarlikni amalga
oshiradi;
- Senat, boshqa davlat organlari, chet davlatlar, xalqaro va boshqa
tashkilotlar bilan o’zaro munosabatlarda Qonunchilik palatasi nomidan ish ko’radi;
- Qonunchilik palatasi va uning Kengashi qarorlarini imzolaydi;
- Qonunchilik palatasi devoni faoliyatiga rahbarlikni amalga oshiradi,
deputatlar va Qonunchilik palatasi devoni ishlashi uchun zarur harajatlar
smetalarini tasdiqlaydi va hokazolar.
Qonunchilik palatasi Spikeri o’zining vakolatiga taalluqli masalalarni
Kengash muhokamasiga kiritishga haqli. Qonunchilik palatasi Spikeri
vakolatlarining kengligi uning o’rinbosarlari o’rtasida vazifalarni to’g’ri
taqsimlashni taqozo qiladi. Qonunchilik palatasi Spikerining o’rinbosarlari
Qonunchilik palatasi Spikerining topshirig’iga binoan uning ayrim vazifalarini
bajaradi va Qonunchilik palatasi Spikeri yo’qligida yoki o’z vazifalarini amalga
oshirishi mumkin bo’lmagan hollarda uning vazifasini bajarib turadi, degan qoida
mustahkamlangan. Umuman, qonunchilik palatasi, uning organlari va
deputatlarning vazifalarni bajarish Qonunchilik palatasi devoni xodimlari
tomonidan qator tadbirlarni amalga oshirishini taqozo qiladi. 17
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis Qonunchilik palatasi faoliyatining
asosiy shakli – bu uning majlislaridir. Uni o’tkazishning o’zi Qonunchilik
palatasining faoliyati maslalarni birgalikda muhokama qilish, to’g’ri o’tkazish esa
erkin muhokama, oshkoralik va jamoatchilik fikrini hisobga olish prinsiplarini
amalda ruyobga chiqarishga xizmat qiladi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining
birinchi majlislari Qonunchilik palatasiga saylovdan keyin ikki oydan
kechiktirmay va Senat tarkib topganidan keyin bir oydan kechiktirmay Markaziy
saylov komissiyasi tomonidan chaqiriladi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi majlislari
sessiyalar davrida o’tkaziladi. Sessiyalar qoida tariqasida, sentyabrning birinchi ish
kunidan boshlab kelgusi yilning iyun oyi oxirgi ish kuniga qadar o’tkaziladi.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining majlislari, agar ular
ishida barcha deputat va Senatorlar umumiy sonining kamida yarmi ishtirok
etayotgan bo’lsa, vakolatli hisoblanadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimov Oliy Majlis
Qonunchilik palatasi va Senatining qo’shma majlisidagi ma’ruzasida
ta’kidlaganidek, «Ilk bor ikki palatali parlamentga bo’lib o’tgan saylovlar
