Dengiz Ekosistemasi bajardi: Shoxrux Rustamov

Dengiz Ekosistemasi

BAJARDI:Shoxrux Rustamov

Farangiz Eshboyeva

Dengiz ekotizimi– suv ekotizimining bir qismi bo'lib, uning asosiy komponenti sho'r suvdan iboratdir. Bu ekotizim o'z ichiga dengizlar, okeanlar, sho'r botqoqlar, marjon qoyalar, sayoz qirg'oq va qoyalar atrofi suvlarini oladi. Barcha dengiz ekotizimlari Yer yuzining 70% ini egallaydi.

Barcha ekosistemalar singari dengiz ekosistemasi ham o'z tarkibiy qismlari va xususiyatlariga egadir. Dengiz ekosistemasining o'rtacha sho'rligi 35 g/l. Uning taxminan 25%ini NaCl, qolgan qismini sulfatlar, karbonatlar va bromidlar tashkil etadi. Dengiz muhitiga ishqoriy muhit xosdir, uning PH ko'rsatkichi 8.2 ga teng. Suv tarkibida tuzlar miqdori o'zgarsa, organizmlar o'zlari uchun qulay joyga ko'chadilar. Masalan, agar kuchli yomg'ir tufayli dengizning yuza qatlamlarida tuz miqdori kamayib ketsa, dengiz qisqichbaqalari yana 100 metrga pastga sho'ng'ib yashashlari mumkin. Dastavval hayot suvda boshlangan deyiladi. Bundan 3 mlrd yil oldin dastlabki tirik organizmlar suvda bo'lgan.

Dengiz biotlarining tabaqalashshuvi da uning relyef chuqurligi muhim o'rin tutadi. Misol uchun qirg'oqdan 200 metr radiusdagi suvda tirik organizmlar ya'ni dengiz hayvonlari soni eng ko'p bo'ladi. Dengiz ekosistemalarida asosan tirik organizmlarning: plankton, nekton va bentos kabi guruhlari mavjuddir. Yirik hayvonlarning aksariyati yirtqich hisoblanadi.

Suvdagi suv o'tlari o'z navbatida turli xil chuqurliklarda o'sishga moslashgan. Suv yuzasiga yaqin joylarda 20- 40 metr chuqurlikkacha ko'pchilik yashil suvo'tlari tashkil etadi. 40-200 metrgacha esa qong'ir, undan so'ng qizil suvo'tlari o'sishga moslashgandir.

Ko'pchilik dengiz hayvonlari asosan marjon qoyalar va korall rifflarida hayot kechiradi. Bu yerda ularning yashab avlod qoldirishlari uchun sharoit yetarli. Ko'pchilik baliqlar va sutemizuvchilar oziqlanish maqsadida va gala hosil qilish uchun ovoz bilan aloqa qilishadi. Misol uchun kitlar va delfinlar ozuqa topish va mo'ljal olishda exo-lakatsiyadan foydalanadi.

Odamlar quruqlik tabiatiga qanchalik ta'sir ko'rsatishsa, dengiz sistemalariga ham ko'rsatayotgan ta'siri kam emas. Olimlar dengiz biohayotiga katta qiziqish bildirib o'rganishmoqda. Har xil tadqiqot ishlarini olib borishmoqdalar. Albatta, xozirda texnikaning rivojlanganligi bunda bizga juda ham qo'l kelmoqda. Bunday o'rganishmar natijasida olimlarimiz yangi baliqlar turlarini kashf etishdilar va o'tmishda bizdan oldingilar bajargan ishlarga guvoh bo'ldilar.

E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!