Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

---

BUXORO MUHANDISLIK-TEXNOLOGIYA INSTITUTI

“Texnologiyalar va jihozlar”

kafedrasi

MAVZU:

Standartlar

.  

mahsulot sifatin

i ng 

o’sishida

standartlashtirish

ning

roli 

Bajardi

: 

Qabul qildi

:

“Metrologiya, standartlash va 

sertifikatlash asoslari

”   fanidan

---

Evropa ishlab chiqarishda standartlash birinchi 

marta XVI-asr o’rtalarida  pushkalar uchun 

snaryadlar tayyorlashda qo’llanilgan. XVIII-

asrda standartlash kemalar qurishda, qishloq 

xo’jaligida, ishlab chiqarishda, mahsulotlariga 

qo’llanilgan. XIX

-

asr boshlarida temir yo’lning 

ochilishi standartlashning rivojlanishiga yangi 

impuls bo’lib xizmat qildi. Bunda vagonlarning 

rangi, balandligi, g’ildiraklarning diametri va 

boshqa elementlar standartlashtirilgan edi.

---



Standartning

vazifasi

me’yorlarni

joriy

qilish,

standart

mahsulot

ishlab

chiqaruvchi

va

iste’mol

qiluvchi

orasida

bog’liqlikni hosil qiladi. Standart moddiy balansni va

x

alq

xo’jaligida proporstiyalikni ta’minlaydi.

Standart so’zining o’zi ingliz tilidan olingan bo’lib,” Stonde”,

ya’ni norma, namuna, o’lchov degan ma’noni bildiradi. Shuning

uchun standart deganda biror me’yorning ishlab chiqish va joriy

qilish tushuniladi.

Standartlashtirish bu biron sohaning faoliyatini tartibga solish

uchun biron qoida yoki qonunni o’rnatish va joriy qilish.

Standartlash

fan

va

texnika

rivojlanishiga,

hamda

ilg’or

omilkorlikka asoslanadi. Standartlash faqat hozirgi rivojlanishini

emas, balki kelgusi rivojlanishni ham belgilaydi. Bu rivojlanish fan

va texnika progressi bilan uzluksiz bog’lanishi kerak.

---





Ishlab chiqarish va ekspluatastiya talablariga 

javob beradigan rastional gradat

s

iya sistemasi 

bo’lishi kerak.



Sonlari ko’payishi va kamayishida cheksiz 

bo’lishi kerak.



Har bir son qatorida o’nlik va kasr sonlari ham 

kiritiladi.



Oddiy va yodda tutishi oson bo’lishi kerak.

Elektrodvigatel-texnologiya uskunalar bilan og’irlik 

ko’tariladigan qurilmalar bilan va bog’lik shunga asoslangan 

holda quyidagi talablarga javob berish kerak.

---





Takrorlanish – shunday ob’ektlarki, jarayonlar faoliyat turi va 

umumiy xususiyatga ega bo’ladi.



Shartliligi – standartlanishning qonun ishlab chiqarish 

xarakterlarini aniqlab beradi.



Variantliligi – standartlash ob’ektiga kiradigan standart 

elementlarining xilma-xilligini minimum rastionalligini 

ta’minlaydi.



Sistemaliligi – standartni element sistemasi deb qarab standart 

sistemasini tuzishni asosladi.



O’zaro almashishliligi – buni texnikada joriy qilinadi. Biror 

qurilma yoki mashinada detalining biror o’zgarishsiz boshqa 

xuddi shunday detal bilan almashinishi.