Buxoro davlat universiteti biokimyo va sport biokimyosi fanidan 2-Amaliy ish

BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI

Biokimyo va sport biokimyosi fanidan

2-Amaliy ish

Bajardi: 9-1SFFS-21
Boysariyev Islom
Buxoro 2022

2-NAZORAT UCHUN SAVOLLAR

1. 
   Nuklein kislotalar organizmda qanday funksiyalarni bajaradi.
   
2. 
   Nuklein kislotalarning elementar tarkibi qanday.
   
3. 
   Nuklein kislotalar tarkibiga kiradigan azotli asoslar.
   
4. 
   RNK ning tuzilishi va funksiyalari qanday.
   
5. 
   DNK ning biologik roli va tuzilishini izohlang.
   
6. 
   Nukleozid, nukleotid va polinukleotidlar qanday tuzilgan.
   
7. 
   ATF ning organizmdagi vazifasi.
   
8. 
   Lipidlar qanday moddalar?
   
9. 
   Lipoidlar organizmda qandayfunksiyani bajaradi?
   
10. 
    Organizmda yog'lar qanday gidrolizga uchraydi?
    
11. 
    Fosfolipidlar qanday funksiyalarni bajaradi?
    
12. 
    Steroidlar qanday lipidlar jumlasiga kiradi
    

Javoblar
1. Nuklein kislotalar organizmda qanday funksiyalarni bajaradi.
Nuklein kislotalar barcha tirik mavjudotlarda mavjud bo'lgan hayotiy biopolimerlar bo'lib, ular genlarni kodlash, uzatish va ekspresatsiya qilish vazifasini bajaradi. Ushbu yirik molekulalar nuklein kislotalar deb ataladi, chunki ular dastlab hujayralar yadrosi ichida aniqlangan, ammo ular mitoxondriya va xloroplastlarda, shuningdek bakteriya va viruslarda uchraydi. Ikkita asosiy nuklein kislotalar deoksiribonuklein kislotasi (DNK) va ribonuklein kislotasi (RNK).

1. 
   2. Nuklein kislotalarning elementar tarkibi qanday.
   

DNK ham, RNK ham nukleotidlar deb nomlangan monomerlardan tashkil topgan polimerlardir. Har bir nukleotid uch qismdan iborat:

• 
  azotli asos
  
• 
  besh karbonli shakar (pentoza shakar)
  
• 
  fosfat guruhi (PO)₄^3-)
  

3. Nuklein kislotalar tarkibiga kiradigan azotli asoslar.
Adenin, guanin va timin purin asoslari deb ataladi. Ular bisiklik molekulalar, ya'ni ular ikki halqadan iborat. Sitozin va timin pirimidin asoslari deyiladi. Pirimidin asoslari bitta halqadan yoki heterosiklik amindan iborat.


4. RNK ning tuzilishi va funksiyalari qanday.
RNK - DNKni to'ldirishi yoki "moslashtirishi" mumkin bo'lgan bir qatorli molekula. Xabarchi RNK yoki mRNK deb nomlangan RNK turi DNKni o'qiydi va uning nusxasini transkripsiya deb ataladigan jarayon orqali amalga oshiradi. mRNA bu nusxani yadrodan sitoplazmadagi ribosomalarga olib boradi, bu erda RNK yoki tRNK aminokislotalarni kodga moslashtirishga yordam beradi, natijada translyatsiya deb ataladigan jarayon orqali oqsillarni hosil qiladi.
5. DNK ning biologik roli va tuzilishini izohlang.
DNK - bu hujayralar yadrosida joylashgan xromosomada tashkil topgan, u erda organizmning genetik ma'lumotlarini kodlaydigan ikki zanjirli molekula. Hujayra bo'linishda ushbu genetik kodning nusxasi yangi hujayraga o'tadi. Genetik kodni nusxalash replikatsiya deb ataladi.


6. Nukleozid, nukleotid va polinukleotidlar qanday tuzilgan.
DNK va RNK uchun asoslar va shakar har xil, ammo barcha nukleotidlar bir xil mexanizm yordamida bog'lanadi. Shakarning birlamchi yoki birinchi uglerodi asos bilan bog'lanadi. Shakarning 5-sonli uglerodi fosfat guruhiga bog'lanadi. Nukleotidlar bir-biri bilan bog'lanib, DNK yoki RNK hosil qilganda, nukleotidlardan birining fosfati boshqa nukleotiddagi shakarning 3-uglerodiga birikib, nuklein kislotaning shakar-fosfat omurgasi deb ataladi. Nukleotidlar orasidagi bog'lanish fosfodiester aloqasi deb ataladi.
Ikkala DNK ham, RNK ham asoslar, pentoza shakar va fosfat guruhlari yordamida ishlab chiqariladi, ammo azotli asoslar va shakar ikki makromolekulada bir xil emas.
DNK adenin, timin, guanin va sitozin asoslari yordamida tayyorlanadi. Bazalar bir-biriga juda aniq tarzda bog'lanadi. Adenin va timin aloqasi (A-T), sitozin va guanin aloqasi (G-C). Pentoz shakar 2'-deoksiribozdir.
RNK adenin, uratsil, guanin va sitozin asoslari yordamida tayyorlanadi. Adenin uratsil (A-U) ga qo'shilishidan tashqari, tayanch juftlari xuddi shu tarzda hosil bo'ladi, tsitozin (G-C) bilan guanin bog'lanadi. Shakar ribozdir. Qaysi asoslarning bir-biri bilan juftligini eslashning oson usullaridan biri bu harflarning shakliga qarashdir. C va G ikkalasi ham alfavitning egri harflari. A va T ikkalasi ham kesishgan to'g'ri chiziqlardan iborat. Agar siz alifboni o'qiyotganda T-ni ta'qib qilsangiz, U-ning T ga mos kelishini eslay olasiz.
7. ATF ning organizmdagi vazifasi.
Adenozintrifosfat kislota, ATF – adenin, riboza va uch mo-lekula fosfat kislotadan tarkib topgan organik modda. Adenozintrifosfat kislota organizm xujayralarida doimo sintezlanib va iste’mol qilinib turadi. Adenozintrifosfat kislota oʻzining pirofosfat bogʻlarida koʻp energiya saqlaydi (ma-kroergik bogʻlar). U xujayra mitoxon-driya moddalarning aerob va anaerob oksidlanishi natijasida ajralib chiqqan energiyani fosforlash yoʻli bilan makroer-gik fosfat bogʻlari shaklida toʻplaydi va organizmning energiyaga ehtiyoji boʻlgan hamma jarayonlarini energiya bilan ta’minlaydi. Adenozintrifosfat kislota parchalanishi natijasida 8– 11 kkal/mol energiya ajralib chiqadi. U muskullardan, achitqidan olinadi, sintetik usulda ham tayyorlanadi.