Boyboʻriyeva Maftuna Quyosh kalendari. Quyosh kalendarida tropik yilning uzunligi asos

Boyboʻriyeva Maftuna

Quyosh kalendari. Quyosh kalendarida tropik yilning uzunligi asos

• Quyosh kalendari. Quyosh kalendarida tropik yilning uzunligi asos
• qilib olinadi. Quyosh kalendarining uzunligi tropik yilning uzunligiga
• mumkin qadar vaqin boTishi kerak. Agar kalendar yili tropik yildan
• qisqaroq boTsa, biz oTchayotgan vaqt oraligTda ortiqcha vaqt qoladi.
• 22

Miisaliin. kalendar yili qadimgi Misrdagidek 365 sutka deb olinsa, u

• Miisaliin. kalendar yili qadimgi Misrdagidek 365 sutka deb olinsa, u
• liopik yildan deyarli 6 soat qisqa bo‘lganligidan, 4 yildan so'ng Quyosh
• In lan bahorgi tengkunlik nuqtasining birlashishi 21-martga emas, balki
• 22-martga, yana 4-yildan so'ng 23-martga to’g'ri kelar edi. Shunday
• qilib. kalendar yili tropik yildan qisqa bodsa, yil fasllari kalendar yilining
• kcyingi kunlariga surila boradi.

Bunday surilish bir necha avlod hayoti

• Bunday surilish bir necha avlod hayoti
• davomida sezilarli xatoga olib kelardi, va’ni 60 vilda fasllar 15 sutkaga.
• 120 yilda bir oyga kech qolgan bodardi, 720 yilda esa xato olti oyga yetib,
• marida kuz, sentabrda bahor bodardi. Agar kalendar yilini 366 sutka
• deb olsak, u holda har 4 yilda bir sutka emas, balki uch sutka xatoga
• yod qo'yilardi va bahorgi tengkunlik nuqtasi Quyosh bilan 21-martda
• emas, 18-martda, yana tobt yildan so'ng 15-martda to'g'ri kelgan bo'lar
• edi.

Bu hisobda yil fasllari ertaroq kela boshlardi va bu surilish kech

• Bu hisobda yil fasllari ertaroq kela boshlardi va bu surilish kech
• qolishdan uch marta tezroq yuz berib, bahor va kuz boshlanishining o‘rin
• .ilmashishi 720 yilda emas, balki 240 yildayoq namoyon bodar edi. Tropik
• yil 365 sutka 6 soat bo'lganda edi, uch yilni 365 sutka va bir yilni 366
• sutka qilib olsak. xatoni butunlay bartaraf qilgan bodardik. Ammo tropik
• \il 365 sutka 6 soatdan iborat emas, balki bundan 11 minut 14 sekund
• qisqa. Shunga qaramay dunyoda xuddi shunday kalendar bodgan. Bu
• eramizdan avvalgi 46-yilda Yuliy Sezar buyrugdga ko'ra qabul qilingan
• Yulian kalendaridir.

Yuliy Sezar Misr Quyosh kalendarini odganib chiqadi va Rim Oy-

• Yuliy Sezar Misr Quyosh kalendarini odganib chiqadi va Rim Oy-
• quyosh kalendarini yangi Quyosh kalendari bilan o'zgartiradi. Dastlabki
• Misr quyosh kalendari eramizdan avvalgi 3 ming yillikda yaratiladi. Misr
• astronomlari eng yorqin yulduz bodgan Siriusning geliakik ko'rinishi Nil
• daryosidagi toshqin vaqtiga to‘g‘ri kelishini aniqlagan. Bu ikki hodisa esa
• bahorgi tengkunlik davriga to'g'ri kelgan. Misr kalendarida bir yilning
• uzunligi 365 sutkaga teng bodgan. Bir yil esa o‘n ikkita 30 kunlik oylarga
• va qo‘shimcha yana besh kundan iborat bodgan

Har to'rt yilda bir sutka

• Har to'rt yilda bir sutka
• xatolik vujudga kelardi. Mazkur Misr kalendari bir necha asrlar davomida
• ishlatib kelingan. Mazkur kalendarni isloh qilishga bir necha bor urinib
• koddshgan.
• Eramizdan avvalgi 238-yilda Ptolemevlar sulolasidan bodgan Everget
• kalendar islohotini o'tkazadi. U har todt yilda yilning oxirgi kunidan
• so‘ng xudolar kunini nishonlanadigan yana bir sutka qo'shishga farmon
• beradi. Bu hozirgi kun atamasi bilan aytadigan bodsak. kabisa yilidir.
• l.ekin bu islohot amalga oshmav qoladi.

Quyosh kalendari Misrning yerli

• Quyosh kalendari Misrning yerli
• xali|i - koptlarda yaxshi saqlanib qolgan. Koptlar Misrdan tashqari,
• Sudan, lordaniya, Turkiya, Iroq. Isroil va Efiopiyada ham vashashadl.
• Yulian kalendarining asoschisi Aleksandriyalik astronom Sozigendir.
• Mazkur kalendarda yilning uzunligi 365,25 sutkaga teng bo‘ladi. Unda
• liar to'rt yilning 3 yili 365, to'rtinchi yili esa 366 kunga teng va u kabisa
• yili qilib qabul qilinadi. Lekin Yulian kalendari tropikyildan 0,0078 sutka
• (11 minut 23,9 sekund) uzun edi

Natijada, har 128 yilda bu xatolik bir

• Natijada, har 128 yilda bu xatolik bir
• sutkani tashkil qilardi. XVI asrga kelib Yulian kalendari bo‘yicha bahorgi
• tengkunlik 21-martga emas, balka 11-martga to‘g'ri kelib qoldi. Yulian
• kalendaridagi xatoliklarni ko'pgina olimlar, jumladan, Mirzo Ulug‘bek
• ham ta’kidlagan1.
• Yulian kalendaridagi xatolikni tuzatish maqsadida 1582-yilda Rim
• papasi Grigoriy XIII boshchiligida kalendar islohoti o‘tkaziladi. Natijada.
• vangi bugungi kunda dunyoda ishlatib kelinayotgan Grigoriy kalend

Tarixda Grigoriy kalendaridan ham aniqroq kalendarlar mavjud

• Tarixda Grigoriy kalendaridan ham aniqroq kalendarlar mavjud
• bo‘lgan. Shunday kalendarlardan biri 1079-yilda shoir va astronom olim
• Umar Xayyom tomonidan tuzilgan. Umar Xayyom kalendari, Malikshoh
• tomonidan 1079-yilning 16-martida (bu davrda Yulian kalendari bo‘yicha
• bahorgi tengkunlik shu kunga to‘g‘ri kelardi) yoki hijriy oy kalendari
• bo‘yicha 471-yilning 10-ramazonida qabul qilindi

Umar Xayyom kalendarida kabisa yillari hisobi Yulian kalendaridan

• Umar Xayyom kalendarida kabisa yillari hisobi Yulian kalendaridan
• farq qiladi. Unda 28 yil ichida Yulian kalendaridagidek har to‘rtinchi yili,
• keyingisi o‘ttiz ikkinchi yilda emas, balki besh yil o’tkazib o'ttiz uchinchi
• yilda qo‘shiladi. Demak, Yulian kalendari bo'yicha 32 yilda sakkizta
• kabisa yili bo‘lsa, Umar Hayyom kalendarida 3^3 yilda sakkizta kabisa yili
• bo'ladi,

E’tiboringiz uchun raxmat