Биология фани укитувчиси Арслонова Лобарнинг малака иши такдимоти

Биология фани укитувчиси Арслонова Лобарнинг малака иши такдимоти

Мавзу:10-синф биология фанидан масалалар ечиш методикаси

Мундарижа

• Кириш.
• 1.Биология хаёт хакидаги фан
• 2.Асосий кисм
• 1.ДНК ва РНК нинг тузилишига доир масалалар ечиш
• 2.Оксил биоситезига доир масалалар ечиш
• 3.Хужайрада энергия алмашинувига доир масалалар ечиш
• 4.Хулоса ва тавсиялар.
• 5. Фойдаланилган адабиётлар ва интернет сайтлапри

• GENETIKA FANINING RIVOJLANISH TARIXI
• Ma’lumki har bir fanning tarixini insoniyat tarixidan izlash kerak. Xuddi shunday genetika fanining tarixi ham tajriba va hayot bilan bog‘liq. Inson juda qadimdan yaxshi narsalardan foydalanishga intilgan: misol uchun o‘simlik va chorva mollarini chatishtirib, yaxshi zot va navlar olgan. Bularni yanada takomillashtirib o‘z eҳtiyojini qondirish uchun ishlatgan.
• Asrimizning 2-chi yarmida naslchilik va urug‘chilikda, o‘simlikshunoslikda erishilgan yutuqlar irsiyat masalalarini o‘rganishga katta qiziqish tug‘dirdi. Genetika, seleksiya fanlarining rivojlanishida angliyalik olim Ch. Darvinning (1809-1882) organik olamning rivojlanishi to‘g‘risidagi evolyutsion ta’limot muhim ahamiyatga ega. Darvingacha bo‘lgan davrda fan K.Linney (1707-1779) va J.Kyuve (1768-1832) ta’limoti asosida rivojlandi. Ularning ta’limotida o‘lik va tirik tabiat o‘zgarmas, o‘simlik va hayvonlar avval qanday bo‘lsa doimiy shunday bo‘ladi deyilgan. Ammo oz bo‘lsada Darvinga qadar ham «tabiat o‘zgaradi va rivojlanadi» degan elementar g‘oyalar bo‘lgan. J.Batist Lamark, Jorj Byuffon, Erazm Darvin, Lomonosov, Rule va boshqalar. Lekin shunday bo‘lsada, fan 18 asrda juda ko‘pgina savollarga javob bera olmas edi. (Nomi genetika bo‘lmasada, O‘rta Osiyoda ko‘pgina genetik ta’limotlar bor edi. Masalan: qaysi yoshda tug‘ish, naslning qiz-o‘g‘illigini bilish, yaxshi nav va zotli hayvon va o‘simliklar yaratish va hokazo. Suruvga qo‘chqor qo‘yish, yaxshi urug‘ ekish).

• Ch. Darvinning 1859 yilda nashr etilgan «Turlarning kelib chiqishi» nomli asari bu savollarga anchagina javob beradi. Darvin bu asarida turlar doimiy o‘zgarmas degan g‘oyaga barham berdi. U bu asarida irsiyat va o‘zgaruvchanlik tufayli tashqi sharoit ta’sirida bir necha formadagi organizmlar vujudga kelishini isbotlab berdi.Darvin irsiyat, o‘zgaruvchanlik va tanlashning (tabiiy, sun’iy) evolyutsiya faktorlari sifatidagi ahamiyatini ko‘rsatib berdi. Uning ta’rificha, sifatlar vujudga kelsa, irsiyat bu xususiyatlarni avlodlarga mustahkamlaydi, tabiiy tanlanish esa ma’lum sharoitga moslanishni vujudga keltiradi, natijada foydali o‘zgaruvchanlikka ega bo‘lgan organizmlar yashaydi, aks holdagilari nobud bo‘ladi.Darvinning «Xonakilashtirish ta’sirida hayvon va o‘simliklarning o‘zgarishi» (1868), «Odamning paydo bo‘lishi va jinsiy tanlanish» (1871) kabi asarlari biologiyada evolyutsion ta’limotning nazariy asosini tashkil etdi.Nemis olimi Gofmeyster hujayra yadrosining bo‘linishi va ona hujayradan 2 ta qiz hujayra hosil bo‘lishini 1848 yilda aniqladi. Keyinroq Ru o‘simlik va hayvon hujayralari bo‘linishi umumiyligini belgilab berdi. V.Valdeyer xromosomani aniqladi.