Arablar hukumronligi davrida O’rta Osiyo Reja: V asrning 20-yillarida O’rta Osiyo

---

Arablar hukumronligi davrida O’rta 
Osiyo 
Reja: 
 
1. 
V asrning 20-yillarida O’rta Osiyo 
2.
 Arablarga qarshi qo’zg’alonlar 
4.
 O’rta Osiyo hududida islomlashtirish jarayoni 

---

VII asr o’rtalariga kelib xalifalik e’tibori O’rta Osiyo erlarini bosib olishga 
qaratiladi. 651 yilda arablar jangsiz Marv shahrini egallaydilar, so’ngra 
Amudaryogacha bo’lgan hududlar istilo qilinadi. Arablar bu hududlarni Xuroson 
deb ataydilar. Bu viloyat Arab xalifasi tomonidan tayinlanadigan noib orqali 
boshqariladi. Noib qarorgohi Marvda joylashgan edi. Arablar Amudaryodan 
shimoldagi boy viloyatlarni istilo etishga tayyorgarlik ko’radilar. Bu erlarni arablar 
Movarounnahr, ya’ni daryoning narigi tomoni deb ataganlar. Vatanimiz 
sarhadlarida arablar istilosi jarayoni ikki bosqichda amalga oshirilganligini 
ta’kidlab o’tmoq joizdir. Uning birinchi bosqichi - VII asrning ikkinchi yarmiga 
to’g’ri keladi. Bu davrda ayrim arab lashkarboshlari qo’shini Amudaryo atrofidagi 
hududlarga bir necha bor hujumlar uyushtirib, bu erlarning boyliklarini talab, 
ma’lum o’ljalarni qo’lga kiritib, ortga qaytganligini kuzatish mumkin. Bundan 
ko’zda tutilgan asosiy maqsad- bu hududlarni yaqin kelajakda bosib olishga 
tayyorgarlik ko’rish edi. Masalan, arab lashkarboshlari 
Ziyod ibn Abu 
So’fiyon
ning 654 yilda Maymurg’ga, 667 yilda Chag’oniyonga, 673 yilda uning 
o’g’li 
Ubaydulla ibn Ziyod
ning Amudan o’tib Poykand, Romiton erlarini 
egallashi, so’ngra Buxoro hukmdorini engib, o’z foydasiga sulh tuzib, katta xazina, 
boyliklarni qo’lga kiritishi va nihoyat, 675-676 yillarda 
Said ibn Usmon
ning 
yangidan Buxoro va Samarqand tomon qo’shin tortib kelishi va mahalliy 
hukmdorlarni engib, katta boylik va ko’p sonli asirlar bilan Arabistonga qaytib 
ketishi - bular O’rta Osiyo hududlarini egallash borasidagi dastlabki urinishlar edi. 

---

---