Aqshda fuqarolik urushi

AQShda fuqarolik urushi

Ko‘charov Abdurasul

Plantatsiya xo‘jaligi

AQShda xo‘jalik yuritishning ikki tizimi uzoq vaqt davom etib keldi. Fermerlar xo‘jaligi rivojlangan shimoliy shtatlarda qulchilik XIX asrning boshlaridayoq bekor qilindi. Janubiy shtatlarda esa qulchilikka asoslanuvchi plantatsiya xo‘jaligi hukmronlik qilardi. Janubning tabiiy sharoiti paxta yetishtirish uchun qulay edi.

Avraam Linkoln

1860-yili AQSh prezidentligi uchun bo‘lgan saylovlarda Respublikachilar partiyasi vakili Avraam Linkoln g‘alaba qozondi. Uning prezidentlikka saylanishi bilan hukumatda quldorlar hukmronligiga barham berildi. Bu esa qulchilikka qarshi kuchlarning tinch yo‘l bilan erishgan siyosiy g‘alabasi edi. Ular birinchi marta hukumatda hokimiyatni o‘z qo‘llariga oldilar. Janub plantatorlari saylovda mag‘lubiyatga uchragan Demokratlar partiyasining asosiy tayanchi edi. Ular qonuniy yo‘llar bilan qulchilikni saqlab qolishga muvaffaq bo‘lolmasliklariga ishonch hosil qildilar. Shuning uchun janubiy shtatlarda qulchilikka asoslangan alohida davlat tuzishga kirishdilar va AQSh tarkibidan chiqqanliklarini, o‘z prezidentiga ega bo‘lgan konfederatsiya tuzilganligini e’lon qildilar. Shuningdek, alohida qo‘shinga ham ega bo‘ldilar. Shu tariqa janub plantatorlari qulchilikni saqlab qolish yo‘lida milliy manfaatlarga xiyonat qildilar. Endi AQShda fuqarolar urushi boshlanishi muqarrar bo‘lib qoldi.

Fuqarolar urushi

1861-yilning aprel oyida Shimol bilan Janub o‘rtasida fuqarolar urushi boshlandi. Kuchlar nisbat jihatidan Shimol ustun edi. Fuqarolar urushi 1865-yilning aprelida Shimolning g‘alabasi bilan tugadi.

Biroq reaksion kuchlar yollagan qotil Linkolnni otib o‘ldirdi. Ammo bu qotillik qulchilikni bekor qilishga to‘sqinlik qila olmadi. 1865-yilning dekabr oyida AQShda qullik bekor qilindi.